Matras
Een matras is een lichaamsondersteunend onderdeel van een bed. Het wordt in een ledikant, op een lattenbodem, een spiraalbodem, of op een boxspring gelegd en ondersteunt het lichaam bij het liggen. Onder matras kan ook een watermatras verstaan worden.
Inhoud |
[bewerk] Soorten matrassen naar het gebruikte materiaal
Er bestaan vele verschillende soorten matrassen.
[bewerk] schuim
- Traagschuim matras. Traagschuim biedt volgens sommigen het hoogste ligcomfort, met name als gefocust wordt op drukverdeling in plaats van ondersteuning. Traagschuim (ook wel tempur-nasa-schuim of visco-elastisch schuim genoemd) is een materiaal dat oorspronkelijk voor de ruimtevaart is ontwikkeld om de enorme druk tijdens de lancering over het lichaam van de astronauten te verdelen. Dit materiaal reageert op temperatuur en gewicht, het wordt zachter als het warm wordt. Op uitstekende lichaamsdelen ontstaat meer wrijving (warmte) waardoor het materiaal zachter wordt. Hierdoor neemt het exact de vorm van het lichaam aan en verdeelt het het gewicht beter, zodat er minder drukpunten ontstaan. Er zijn in principe twee soorten traagschuim: geschuimd en gegoten. De gegoten vorm van traagschuim heeft een slecht vochtopnemend vermogen (het heeft een gesloten cel structuur). De geschuimde variant ademt beter en is daarom met name geschikt voor personen die lang op bed moeten liggen; het voorkomt het ontstaan van doorligplekken (decubitus). Ook mensen met ernstige gewrichtsklachten (reuma) hebben er baat bij. Ook werkt het perfect tegen rugklachten en dan met name in de onderrug. Het bekken kantelt (bij rugligging) en er is ondersteuning in de lendenen. Als men op de zij slaapt, voegt het naar de heupen en draagt het weer in de lendenen.Hoewel er vele verschillende soorten rugklachten bestaan, worden op dit moment de beste resultaten behaald met traagschuim. Er zijn echter grote kwaliteitsverschillen. Waar men op kan letten is of het goed ademt en of men een soort sponsachtig materiaal (geschuimd) ziet in plaats van een gesloten rubberachtig materiaal (gegoten schuim).Traagschuimmatrassen zijn nooit volledig vervaardigd uit traagschuim. De matras is opgebouwd uit een traagschuimbovenlaag, die geplaatst is op een kern (koudschuim, pocketveren). De kern dient veerkrachtig en ondersteunend te zijn. Er is geen duidelijkheid over wat nu de beste kern is voor traagschuim. Sommigen vinden dat een koudschuimkern de beste resultaten geeft. Anderen beweren dat een pocketverenkern een betere ventilatie garandeert.
Een traagschuim matras kent ook nadelen: doordat traagschuim ten opzichte van andere schuimen altijd relatief gesloten is, ventileert het minder goed. Bovendien is het contactvlak met het lichaam groter doordat het lichaam meer 'in' de matras ligt. Deze beide gegevens resulteren in een (te) hoge warmte-isolatie, die met name in warme perioden als een nadeel wordt ervaren. Voor mensen die snel transpireren is een traagschuimmatras geen aanrader. - Latex of schuimrubbermatras. Schuimrubber is van oorsprong een natuurproduct, maar wordt ook langs chemische weg uit nafta vervaardigd. Het grote verschil tussen natuurlatex en synthetische latex is dat natuurlatex poreus is en synthetische latex in veel mindere mate. Volgens de Europese norm mag een matras met minimaal 40% aandeel van natuurlatex al een natuurlatexmatras worden genoemd. De Zwitserse norm ligt hoger; pas bij een aandeel van meer dan 85% natuurlatex mag een schuimrubber matras als natuurlatex worden aangeboden. Matraskernen die uit volledig natuurlatex bestaan komen uit de productiegebieden van de latex zoals zuidoost Azië. In Europa produceren uit geïmporteerd latexsap is een zeer complexe productiemethode, die slechts door een enkele fabrikant wordt beheerst. Deze fabrikanten kunnen ook in Europa een latexmatraskern fabriceren, die uit meer dan 85% natuurlatex bestaat. Deze matrassen bevatten dan maar weinig synthetische latex en zullen ook voor een uitstekende vochthuishouding kunnen zorgen. In tegenstelling tot de vaak gehoorde stelling dat de gaten in latexmatrassen dienen voor ventilatie zijn deze het gevolg van holle pennen, die op de bodem en deksel van een gietmal zijn gemonteerd, zodat bij het koken in 115 graden water het hete water zorgt voor een goede gelijkmatige uitharding van het latexschuim. Daarbij worden dikkere en dunnere holle pijpen gebruikt om zones in de matraskern te maken. Bij toepassing van dikkere pijpen ontstaat een soepeler gedeelte daar er minder schuim op die plaats zit. Bij een schouderzone is dat nodig. Bij een taillezone daarentegen zullen de dunste pijpjes worden gebruikt om met meer latex meer steun te geven.
- Polyether matras van polyetherschuim. Dit is het goedkoopste type polyurethaan schuim. Soms ten onrechte schuimrubber genoemd. Het polyetherschuim kan gemaakt worden met veel of weinig lucht per kubieke meter. Dat wordt aangegeven met het soortelijk gewicht (SG). Een matras met indicatie SG20 heeft schuim wat 20kg per kubieke meter weegt, en is een matras die relatief snel hardheid verliest en weinig ondersteuning geeft. Een matras van SG40 is duurzamer, veerkrachtiger en comfortabeler. Onafhankelijk van het soortelijk gewicht kan polyetherschuim in stugge en soepele varianten gefabriceerd worden.
- Koudschuim. Koudschuim is een type polyurethaanschuim, waarvan vaak ten onrechte verondersteld wordt dat bij de fabricage geen hoge reactietemperaturen ontstaan. Dit is onjuist. De term 'koudschuim' is afgeleid van de term 'cold cure moulding': schuim dat in niet verwarmde vormmallen wordt geproduceerd. De juiste benaming voor koudschuim is eigenlijk High Resilience (HR) schuim, ofwel schuim met hoge veerkracht. Koudschuim of HR schuim heeft van nature een enigzins onregelmatige, open celstructuur waardoor het materiaal zeer goed ademt en goed vocht afvoert. Kuilvorming komt bij koudschuim niet voor. Het materiaal is zeer veerkrachtig, en biedt een hoog comfort gekoppeld aan een lange levensduur.
[bewerk] metalen veren
- Binnenvering. Binnenvering is een algemene term voor een matras waarin een kern van metalen veren zit. Deze kern bestaat uit één geheel, waardoor de conformiteit van de matras beperkt is. De boven- en onderkant van de kern worden afgedekt met comfortlagen, bijvoorbeeld: HR schuim, latex, katoen, wol, paardenhaar, etc.
- Pocketvering. Bij pocketveringmatrassen bestaat de kern uit vele metalen veren waarbij elke veer per stuk is verpakt in een zakje van katoen of 'non-woven' materiaal. Vaak is de kern opgedeeld in comfortzones. De zones verschillen in hardheid door toepassing van verschillende draaddiktes. Bij een pocketveren matras veert en functioneert elke veer afzonderlijk van elkaar. Daardoor is sprake van een hoge conformiteit: het aanpassingsvermogen van de veren aan de contouren van het lichaam is hoog. Doordat de veren vaak thermisch gehard zijn, behouden de veren hun veerkracht. Een pocketveren matras biedt niet alleen een goede ondersteuning, maar ventileert ook beter dan andere matrastypes.
[bewerk] plantaardige vezels
- Kapokmatras. Kapok is een natuurlijk product. Dit wordt tegenwoordig bijna niet meer gebruikt.
- Stromatras. Dit werd vroeger gebruikt. Een katoenen zak werd gevuld met stro en diende als matras. Soms werd er door het stro lievevrouwebedstro (Galium odorata) gemengd om het beter te laten geuren.
- Zeegrasmatras. Deze worden tegenwoordig niet meer gebruikt. De matrassen bestonden uit een omhulsel dat was gevuld met gedroogd zeewier.
[bewerk] dierlijke materialen
- Verenmatras. Een matras gevuld met ganzenveren of eendenveren. Een bed met een verenmatras werd ook wel een "schudbed" genoemd omdat het vaak (soms dagelijks) opgeschud moest worden om het egaal en zacht te houden.
- Een matras met paardenhaar. Paardenhaar is een duurzaam materiaal. Tegenwoordig wordt paardenhaar alleen nog toegepast als afdeklaag.
[bewerk] lucht
- Luchtmatras, Matras met een luchtkern biedt grote voordelen ten opzichte van de meeste matrassen. Deze matrassen zijn zeer hygiënisch en zelf harder of zachter te maken met behulp van een elektrische luchtunit. Ook komt er geen ligkuil in dit type matras, waardoor de levensduur lang is. Een combinatie met een traagschuim, koudschuim of latex talalay toplaag biedt een zeer goed ligcomfort.
- Een luchtbed is een eenvoudig matras, meestal alleen voor tijdelijk gebruik.
[bewerk] water
- Een waterbed heeft een met water gevulde waterzak, die de contouren van het lichaam volgt. Een waterbed zorgt voor een goede drukverdeling. De matras moet bijverwarmd worden omdat het water anders het lichaam van de slaper afkoelt.
[bewerk] Andere ondergronden om op te slapen
In Nederland en België zijn matrassen heel normaal. Maar met name in warme landen gebruikt men soms andere ondergronden om op te slapen. In India kent men bijvoorbeeld een bed dat bestaat uit een omlijsting met kruislings gespannen banden. Men slaapt daar op zonder matras. In Afrika slapen sommige stammen op een koeienhuid. En in de ruimte is er geen ondergrond nodig vanwege de gewichtloosheid en slaapt men in een soort slaapzak zonder matras. In Latijns-Amerika en in vissersdorpen in andere delen van de wereld wordt vaak in een hangmat geslapen.
[bewerk] Afmetingen
De afmetingen verschillen per land. De meeste gebruikte afmeting is door de jaren heen ook groter geworden. Voor een eenpersoonsmatras wordt in Nederland meestal 90 x 200 cm gebruikt.
Voor tweepersoonsbedden kan één breed matras gebruikt worden, maar ook twee losse matrassen. Bij twee losse matrassen kunnen verschillende matrassen gebruikt worden, waarbij ieder een matras naar eigen wens heeft.
Breedte:
- 70 cm, voor oude ledikanten, of voor tweepersoonsbedden.
- 80 cm, dit was rond 1960 de standaardbreedte voor eenpersoonsbedden.
- 90 cm, dit is vanaf ongeveer 1990 de standaardbreedte.
- 100 cm, wordt in Nederland bijna niet gebruikt.
Lengte:
- 190 cm, dit was rond 1960 de standaardlengte.
- 200 cm, dit is vanaf ongeveer 1990 de standaardlengte.
- 210, 220 cm, dit zijn speciale maten voor lange mensen.
