Kunstnier
Een kunstnier is een apparaat dat kan worden gebruikt om een deel van de taken die normaal gesproken door de nier worden vervuld over te nemen. De eerste kunstnieren zijn tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld in Kampen door de Nederlandse internist prof. Willem Kolff, hoewel er enige decennia eerder ook al experimenten werden verricht met primitieve dialyse-apparatuur die echter slecht afliepen. Kolff was in de positie om een aantal verfijningen te kunnen aanbrengen waardoor hij de eerste successen boekte bij mensen met een ernstig nierlijden met een tijdelijke verergering, die hij met behulp van zijn kunstnier kon opvangen. Hierna werd de kunstnier ook op andere plaatsen in de wereld opgepakt en ging de ontwikkeling in snel tempo verder. Behandeling met de kunstnier wordt hemodialyse genoemd.
Een kunstnier bestaat in essentie uit een semipermeabel membraan dat aan de ene kant omspoeld wordt door bloed en aan de andere kant door een oplossing van zouten waarvan de samenstelling lijkt op die van bloedplasma. Afvalstoffen migreren door het membraan naar de andere kant en worden daar weggespoeld. Eiwitten zijn te groot en worden tegengehouden. Levensnoodzakelijke kleine moleculen die dreigen verloren te gaan zijn in even grote concentratie in de spoelvloeistof als in het bloed aanwezig zodat er geen netto transport daarvan plaatsvindt. Meestal bestaat een kunstnier naast de benodigde slangen en pompen uit een zeer groot aantal capillairen die worden omspoeld door de spoelvloeistof. Het filter zelf heeft een groot oppervlak maar is tegenwoordig verrassend compact.
Voor een kunstnierbehandeling is het nog steeds nodig dat de bloedvaten van patiënt door middel van een naald aangeprikt worden om bloed uit het lichaam te kunnen brengen en na zuivering er weer in. Wel wordt tegenwoordig de peritoneaaldialyse steeds meer toegepast. De noodzaak van zeer geregelde vaattoegang wordt na jaren bij veel patiënten een steeds ernstiger beperking van de kunstnierbehandeling - soms heeft een patiënt geen plekken meer waar hij of zij geprikt kan worden en gaat hij uiteindelijk als alle alternatieven ook gefaald hebben en transplantatie te laat komt, daarom dood.
Kunstnierbehandeling dient bij volkomen ontbrekende eigen nierfunctie 2 a 3 maal per week te worden uitgevoerd gedurende een aantal uren, en is daarom voor iedere patiënt een grote belasting. Soms is thuisdialyse mogelijk waardoor de patiënt voor de behandeling niet steeds naar het ziekenhuis hoeft.
Niet alle functies van de nier kunnen door de kunstnier worden overgenomen, hoewel de kunstmatige bereiding van EPO, een hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert, een grote stap vooruit was. Toch voelt de patiënt zich na een geslaagde niertransplantatie over het algemeen belangrijk beter.
