Kazachs alfabet
Oorspronkelijk werd het Kazachs geschreven met het Orchon alfabet (het eerste alfabet voor Turkse talen) en bevatte toen 24 letters. Tegenwoordig worden twee verschillende alfabetten gebruikt in verschillende landen:
- Het Kazachse Cyrillische alfabet is gebaseerd op het Russische alfabet met 9 extra letters: Ә, Ғ, Қ, Ң, Ө, Ұ, Ү, Һ, İ. De letters Ц, Ч, В, Ъ, Ь, en Ё worden alleen gebruikt in leenwoorden, waarvan de meeste afkomstig zijn uit het Russisch.
- Het Kazachse Arabische alfabet dat vooral wordt gebruikt in China, Iran en Afghanistan gebruikt 29 letters, de hamza (ء) en de la ligatuur (لا). De letters ۆ, گ, ڭ, پ, چ worden gebruikt voor de weergave van spraakklanken die niet in het Arabisch staan.
In de onderstaande tabel is de Kazachse transcriptie de Qaydar-transcriptie, hiernaast bestaat de iets afwijkende Janga-transcriptie.
| Cyrillisch | Arabisch | Kazachse transcriptie |
Letternaam | IPA transcriptie |
|---|---|---|---|---|
| А а | ا | A a | Алиф (Alif) | /a/, /ɑ/ |
| Ә ә | ءا | Ä ä | Хамза + Алиф (Hamza + Alif) | /æ/ |
| Б б | ب | B b | Ба (Ba) | /b/ |
| В в | ۆ | V v | Уау с "V" (OEaoe/Waw met V) | /v/ |
| Г г | گ | G g | Гаф (Gaf) | /g/ |
| Ғ ғ | ع | Ğ ğ | Айн (Ajn) | /ɣ/, /ʁ/ |
| Д д | د | D d | Даль (Dal) | /d/ |
| Е е | ه | E e | Һa (Ha) | /je/, /e/ |
| Ё ё * | يو | Yo yo | Йо (Jo) | /jo/ |
| Ж ж | ج | J j | Джим (Dzjim/Jim/Zjim) | /ʒ/ |
| З з | ز | Z z | За (Za) | /z/ |
| И и | ي | Ï ï | Йа (Ja) | /ɯj/, /ij/, /i:/ |
| Й й | ي | Y y | Йа (Ja) | /j/ |
| К к | ك | K k | Каф (Kaf) | /k/ |
| Қ қ | ق | Q q | Қаф (Qaf) | /q/ |
| Л л | ل | L l | Лам (Lam) | /l/ |
| М м | م | M m | Мим (Mim) | /m/ |
| Н н | ن | N n | Нун (Noen) | /n/ |
| Ң ң | ڭ | Ñ ñ | Каф с тремя точками (Kaf met 3 punten) | /ŋ/ |
| О о | و | O o | Уау (OEaoe/Waw) | /o/ |
| Ө ө | ءو | Ö ö | Хамза + Уау (Hamza + OEaoe/Waw) | /ø/ |
| П п | پ | P p | Па (Pa) | /p/ |
| Р р | ر | R r | Ра (Ra) | /r/ |
| С с | س | S s | Син (Sin) | /s/ |
| Т т | ت | T t | Та (Ta) | /t/ |
| У у | ۋ | W w | Уау с тремя точками (OEaoe/Waw met 3 punten) | /uw/, /yw/, /w/ |
| Ұ ұ | وُ | U u | Уау с даммой (OEaoe/Waw met damma) | /u/, /ʊ/ |
| Ү ү | ءوُ | Ü ü | Хамза + Уау с даммой (Hamza + OEaoe/Waw met damma) | /y/, /ʏ/ |
| Ф ф | ف | F f | Фа (Fa) | /f/, /φ/ |
| Х х | ح | X x | Ха без точки (Cha zonder punten) | /x/, /χ/ |
| Һ һ | ھ | H h | Һa начальная (Initiaal Ha) | /h/ |
| Ц ц * | تس | C c | Т + С (T + S) | /ʦ/ |
| Ч ч * | چ | Ç ç | Чим (Tsjim) | /tʃ/ |
| Ш ш | ش | Ş ş | Шин (Sjin) | /ʃ/ |
| Щ щ * | شش | Şş şş | Ш + Ш (Sj + Sj) | /ʃtʃ/, /ʃ:/ |
| Ъ ъ * | -- | -- | -- | -- |
| Ы ы | ى | I ı | Йа без точек (Ja zonder punten) | /ɯ/, /ɤ/ |
| İ і | ءى | İ i | Хамза + Йа без точек (Hamza + Ja zonder punten) | /i/, /ɪ/ |
| Ь ь * | -- | -- | -- | -- |
| Э э * | يه | E e | Һa (Ha) | /e/ |
| Ю ю | يۋ | Yu yu | Й + У (J + Oe) | /ju/, /jy/ |
| Я я | يا | Ya ya | Й + А (J + A) | /ja/, /jɑ/ |
*: Vooral voorkomend in nieuwere leenwoorden uit het Russisch.
