John Vorster
Balthazar Johannes (John) Vorster, bijgenaamd: B.J. Vorster (Jamestown, 13 december 1915 – Kaapstad, 10 september 1983) was van 1966 tot 1978 premier en van 1978 tot 1979 president van Zuid-Afrika.
Vorster studeerde rechten aan de Universiteit van Stellenbosch. Van 1940 tot 1953 was hij werkzaam als advocaat. Als sterk anti-Brits weigerde hij zijn dienstplicht te vervullen. Zijn kritiek op de Britten ging zover, dat hij zelfs het (Britse) parlementaire stelsel in Zuid-Afrika afwees en een fascistisch stelsel prefereerde. Hij was fel tegenstander van Zuid-Afrika's deelname aan de Tweede Wereldoorlog aan de zijde der geallieerden. Als één van de voormannen van de anti-Britse, pro-fascistische Afrikaner organisatie Ossewa Brandwag zat hij van september 1942 tot januari 1944 gevangen.
Na zijn vrijlating werd hij actief binnen de Nasionale Party, de pro-apartheidspartij, en in 1953 werd hij in het parlement gekozen. In 1958 werd hij vice-minister van Onderwijs in het kabinet van Hendrik Verwoerd. In 1961 volgde hij Charles Swart op als minister van Justitie. In die hoedanigheid voerde hij de apartheid in alle aspecten van het Zuid-Afrikaanse leven door.
Na de moordaanslag op Verwoerd in 1966, volgde Vorster hem als minister-president op. Tegen de verwachtingen in begon hij een gematigder beleid te voeren dan zijn voorgangers. Hij herstelde de diplomatieke betrekkingen met de Afrikaanse landen en stond het toe dat zwarte Afrikaanse diplomaten in blanke woonwijken mochten wonen. Hij gaf Verwoerds politiek van gescheiden ontwikkeling vorm door het inrichten van thuislanden (veredelde reservaten) voor de zwarte bevolking. Dezen kregen daardoor ineens in de fabriekssteden waar ze woonden de status van gastarbeiders.
Door zijn beleid vervreemde Vorster zich van de radicale fractie van de Nasionale Party. Deze radicale fractie scheidde zich af en stichtte de Herstigte Nasionale Party.
Ofschoon Vorster het blanke minderheidsregime van premier Ian Smith in Rhodesië verdedigde, weigerde hij daarin te ver te gaan uit vrees zijn Amerikaanse bondgenoten te verliezen. In 1974 dwong hij Smith tot onderhandelingen met de zwarte nationalisten.
In 1978 werd Vorster als premier opgevolgd door Pieter Botha en nam hij het presidentsambt op zich. In 1979 raakte Vorster in opspraak in het zgn. Muldergate schandaal. Connie Mulder, een kabinetslid, was betrokken in een financieel schandaal, terwijl Vorster daar vanaf wist. Als gevolg daarvan moest hij als president aftreden.
In 1982 betuigde Vorster steun aan de groep-Treurnicht, de uiterst rechtse afsplitsing van de Nasionale Party. Maar daar liet hij het bij. In 1983 overleed hij op 67-jarige leeftijd.
[bewerk] Zie ook
- Pieter Willem Botha
- Connie Mulder
- Hendrik Verwoerd
