Hoofdtelefoon

Een 'gesloten' hoofdtelefoon

Twee stereo-adapterpluggen van 3.5 mm naar 6.3 mm voor een stereo hoofdtelefoonaansluiting

Een hoofdtelefoon of koptelefoon is een systeem van twee luidsprekers die vlak bij de beide oren worden gedragen. Hoofdtelefoons worden gebruikt om geluid voor één enkele persoon weer te geven, zonder dat anderen mee kunnen luisteren of ermee worden lastig gevallen.

[bewerk] Constructie

De luidsprekers worden vaak aan elkaar verbonden door een beugel. Deze kan over het hoofd door, onder de kin door, of achter het hoofd gedragen worden, en heeft een verende werking waardoor het contact van de luidsprekers met de oren wordt gehandhaafd. Soms ontbreekt die beugel, en worden de (in dat geval zeer kleine) luidsprekers in het oor gedragen. Er bestaan hoofdtelefoons met een zogenaamd open systeem, en ook met een gesloten systeem.

[bewerk] Natuurgetrouw ruimtelijk geluid

Als naar stereo-geluid wordt geluisterd, lijkt het alsof het geluid tussen de twee luidsprekers (in het hoofd van de luisteraar) klinkt. Dat is niet natuurgetrouw en komt doordat normaal gesproken het geluid, dat van een zekere afstand komt, door de vorm van de menselijke oren anders klinkt. De vorm van onze oren maakt het mogelijk dat we vrij nauwkeurig kunnen bepalen waar het geluid vandaan komt. Dit komt door een richtingsafhankelijke demping van sommige frequenties en kleine faseverschuivingen.
Om geluid door een hoofdtelefoon zo te laten klinken dat het geluid van buiten het hoofd vandaan lijkt te komen, is een zeer hoge kwaliteit van de opname en de apparatuur nodig en moet de microfoon bij de opname in een soort kunsthoofd (met kunstoren) geplaatst worden. Ook is het mogelijk om het geluid elektronisch zo te bewerken dat de geluiden natuurgetrouw klinken. Het probleem daarbij is dat de vorm van de oren bij iedereen anders is, en dus het ruimtelijke effect voor iedereen wat anders is.

[bewerk] Aansluiting

De aansluiting van een hoofdtelefoon op audio-apparatuur gebeurt meestal met een plug. Er zijn twee standaardmaten, de 3.5mm ('mini jack') en 6.3mm diameter ('jack') plug. De pluggen bestaan in mono- en stereo uitvoering.