Gram-positief
Bacteriën die Gram-positief zijn, worden donkerpaars gekleurd door Gram-kleuring, in tegenstelling tot Gram-negatieve bacteriën. Dit is een kenmerk van dat gebruikt kan worden om bacteriën te classificeren. Bijna alle bacteriën zijn òf Gram-negatief òf Gram-positief.
Het onderscheid wordt gemaakt door een monster te behandelen met een specifieke kleurstof die bij gram-positieve bacteriën niet makkelijk weer kan worden uitgespoeld, anders dan bij gram-negatieve. Dit verschil tussen Gram-negatieve en Gram-positieve bacteriën wordt veroorzaakt door een verschil in de structuur van de celwand.
De Gram-negatieve cel heeft buiten het cytoplasmamembraan een heel dunne peptidoglycaanlaag. Buiten de dunne laag peptidoglycaan zit echter nog een tweede membraan. Dat buitenmembraan bevat lipopolysacchariden (kortweg LPS), die de cel een extra bescherming biedt. Door die extra bescherming kan de gram-kleurstof niet binnenkomen om de cel te kleuren, vandaar "gram negatief". De Gram-positieve bacterie heeft die extra laag niet, maar heeft een membraan dat bestaat uit lange ketens vetzuren. Deze vetzuren worden beschreven als techoic acids.
Gram-negatieve bacteriën zorgen met hun LPS-laag dat het menselijk immuunsysteem daar sterk op reageert; er wordt gesproken van een endotoxine: een giftige stof aan de bacterie zelf. Onderscheid moet gemaakt worden tussen endotoxine als antoniem van exotoxine, namelijk een toxine dat zich in sommige bacteriën bevindt en pas na hun afsterven wordt losgelaten, en endotoxine als synoniem van LPS. De Gram-positieve cel heeft vele lagen peptidoglycaan, maar bevat geen extra buitenmembraan. Gram-positieve bacteriën hebben dus geen LPS, maar zij maken toxinen die zij uitscheiden, exotoxinen, die het lichaam schade berokkenen.
De Gram-kleuring is vernoemd naar Hans Gram, een Deens bacterioloog (1853-1938) die de kleuring ontwikkelde.
[bewerk] Voorbeelden
Enkele voorbeelden van Gram-positieve bacteriën zijn:
- Streptokokken
- Lactococcus lactis (toegepast bij kaasbereiding)
- Lactobacillus acidophilus (een veroorzaker van tandbederf)
- Lactobacillus casei (toegepast in gefermenteerde zuivelproducten)
- Bacillus anthracis (miltvuur-bacterie)
- Stafylokokken
Jonge culturen van Clostridium zijn meestal Gram-positief, maar ze kunnen ook Gram-negatief zijn, vooral in oudere culturen.
