Gerry Adams
Gerry Adams (West-Belfast, 6 oktober 1948) is een Noord-Iers politicus, parlementslid voor West-Belfast en partijleider van Sinn Féin.
Hij werd geboren in een sterk nationalistische katholieke familie. Hij was een schoolverlater, en werd barman, maar raakte steeds meer betrokken bij de republikeinse beweging en werd lid van Sinn Féin en Na Fianna Éireann in 1964. Hij zegt nooit lid te zijn geweest van de IRA, maar Britse en Ierse staatspapieren die onder de dertig jaren regel werden vrijgegeven noemen hem als een van de hooggeplaatste IRA figuren in de vroege 70-er jaren. Na de invoering van de gevangenzetting zonder rechtszaak in 1971 (de Special Powers Act) werd hij tijdelijk vastgezet op de HMS Maidstone, een Brits gevangenisschip. Hij werd belangrijk genoeg geacht om vrijgelaten te worden om deel te nemen aan het vredesoverleg in 1972, maar werd opnieuw gearresteerd en gevangengezet tussen 1973 en 1977 in het Long Kesh interneringskamp, en later opnieuw in 1978.
Op 14 maart 1984 raakte hij zwaargewond in een moordpoging door loyalisten. Zijn leven werd echter, wellicht ironisch, gered door een Britse soldaat.
[bewerk] Partijleider van Sinn Féin
In 1978 werd hij vicepresident van Sinn Féin. De republikeinse beweging in de 70er jaren was verdeeld tussen het radicalere Noord-Ierse leiderschap rondom Adams, en het traditionelere nationalistische kader rondom de in het zuiden gevestigde aanvoerder en leraar Ruairi Ó Bradaigh. Een belangrijke verdeling in tactiek, zowel militair als politiek, had plaats in 1983, toen de aanvoering van de zuidelijke partij ook onder Adams kwam te vallen.
Centraal in deze verdeling was de verandering van het lange-termijnbeleid van abstentionisme (onthouding, van het Engelse to abstain), waaronder Sinn Féin had geweigerd om de autoriteit van de Britse regering in Noord-Ierland en de wettigheid van de Ierse Republiek te erkennen. Als een gevolg van dit niet-erkennen nam Sinn Féin geen zetels in die ze wonnen in het Britse of Ierse parlement. Het was het afstand doen van het onthouding in het zuiden (in de Dáil Éireann) waardoor de tweedeling zich voordeed - een kleine minderheid onder leider Ruairi O' Bradaigh splitste zich af. Zij gaven aan de echte Sinn Féin republikeinen te zijn, vandaar hun nieuwe naam, Republican Sinn Féin.
Adams werd gekozen tot partijleider van Sinn Féin, en een nieuw noordelijke politieke structuur werd gevormd, met figuren als Danny Morrison en Martin McGuinness. Adams en anderen werden voorstander van een politiek in plaats van een paramilitaire Sinn Féin, mede door het succes in de verkiezingen in de eerste helft van de 80er jaren, toen door hongerstakingen van Bobby Sands en Ciaran Doherty zij werden gekozen in het Britse Lagerhuis (House of Commons) en de Ierse Dáil Éireann. De effecten van de nieuwe strategie werden duidelijk toen Sands overleed en werd vervangen door Sinn Féin-kandidaat Eoin Carron, en later door de verkiezing van Adams en McGuinness als MPs, alsook de verkiezing van Alex Maskey als burgemeester van Belfast.
[bewerk] In de gangbare politiek
Sinn Féin bleef het beleid van onthouding echter volhouden tegenover het parlement in Westminster, zelfs nadat Adams een zetel won in West Belfast. Hij verloor zijn zetel in de verkiezingen van 1992, maar kreeg deze terug na de verkiezingen in 1997. Onder Adams verschoof Sinn Féin van de politieke steun voor de Provisional IRA naar een professioneel georganiseerde politieke partij, in zowel Noord-Ierland als in de Republiek.
Onofficiële contacten begonnen met de Britse Secretary of State for Northern Ireland, Peter Brooke, en in de republiek met de regering onder Charles Haughey. Gerry Adams was ook betrokken bij geheim overleg met SDLP aanvoerder John Hume, parlementslid sinds 1988. In een serie contacten tussen Adams en Hume, en ook met de Britse en Ierse overheden, werd de basis gelegd voor wat later het Belfast Agreement werd, alsook voor de belangrijke Downing Street Declaration en het Joint Framework Document.
Het succes van Sinn Féin leidde tot het staakt-het-vuren in augustus 1994. De Ierse Taoiseach Albert Reynolds, die Haughey had vervangen, zag dit als een permanente verbetering. Maar de langzame voortgang van het proces, gedeeltelijk geleid door het vertrouwen van John Majors Britse regering op de stemmen van de Ulster Unionist Party in het House of Commons, bracht de IRA ertoe om hun gewelddadige campagne te hervatten.
Een nieuw staakt-het-vuren volgde later als deel van de onderhandelingen tussen delegaties van de Britse en Ierse overheden, de Ulster Unionist Party, de SDLP, Sinn Féin en afgevaardigden van loyalistische paramilitaire organisaties, onder aanvoering van Amerikaans ex-senator Mitchell. Deze onderhandelingen mondden uit in het Belfast Agreement (ook wel het Good Friday Agreement omdat het op Goede Vrijdag in 1998 werd getekend.
Onder deze overeenkomst werden een structuur gecreëerd die de Ierse en Britse identiteiten van de volken in Noord-Ierland weerspiegelden, met de oprichting van een British-Irish Council en een Northern Ireland Assembly.
Artikelen 2 en 3 van de grondwet van de Republiek, Bunreacht na hÉireann, die een indicatie gaven dat de republiek een eigendomsrecht had over Noord-Ierland, werden herschreven en een macht-delend Uitvoerend Comité werd opgericht. Deel van de overeenkomst was ook dat Sinn Féin afstand deed van hun onthoudingsbeleid met betrekking tot een Noord-Iers parlement, en het nam zetels in in de assemblee van het Noord-Ierse parlement in Stormont.
Tegenstanders in het Republican Sinn Féin beschuldigden Sinn Féin ervan zichzelf te verloochenen door toe te stemmen in wat het partitionist assemblies noemde in de Republiek en Noord-Ierland. Gerry Adams gaf echter aan dat de Overeenkomst van Belfast een middel was waarmee Ierland een eenheid kon worden op een niet-gewelddadige en grondwettelijke manier.
Adams blijft de algemeen partijleider van het Ierse Sinn Féin, met Caomhín Ó Caolain als parlementaire leider, in de Dáil Éireann en Martin McGuiness als de hoofd-onderhandelaar van de partij, en partijhoofd in de Northern Ireland Assembly.
