Fusie (economie)
Een fusie in de sociaalwetenschappelijke betekenis van het woord is een samengaan van twee voorheen zelfstandige economische of sociale eenheden. Dit kunnen bedrijven zijn, maar ook verenigingen of zelfs twee jaarclubs.
Inhoud |
[bewerk] Economisch
Economisch gezien is een fusie het samengaan van twee economische eenheden. In het bedrijfsleven onderscheidt men meerdere vormen:
[bewerk] Aandelenfusie
Bedrijf A koopt alle aandelen in bedrijf B. B wordt daarmee de 100% dochter van A. De tegenprestatie kan slechts bestaan uit geld. Zuiver juridisch gezien is dit geen fusie. Belastingtechnisch wordt dit wel als zodanig behandeld;
[bewerk] Bedrijfsfusie
Bedrijf A koopt alle activa van bedrijf B, en kan hier geld of aandelen in A voor worden aangeboden als tegenprestatie. B wordt hierdoor een zogenaamde kasgeld-BV of een holding., aangezien A nu de werkelijke onderneming heeft. Zuiver juridisch gezien is dit geen fusie. Belastingtechnisch wordt dit wel als zodanig behandeld. Bijkomend voordeel is de mogelijkheid de lusten zonder de lasten uit te kunnen kiezen. Nadelen zijn echter het feit dat werknemers ook meegenomen moeten worden, en dat ieder actief apart moet worden geleverd.
[bewerk] Overig
- Ook twee maatschappen of andere vormen die juridisch geen eenheid zijn of niet kunnen fuseren kunnen dit economisch gezien wel. Juridisch gezien is dit geen fusie, en ook belastingtechnisch zal hier meestal geen rekening mee worden gehouden.
[bewerk] Juridisch
De fusie is geregeld in boek 2 van het burgerlijk wetboek. Deze rechtsfiguur is veel minder breed dan het economische begrip. Aan de fusie worden namelijk een aantal eisen gesteld. Zo mogen alleen rechtspersonen fuseren (dus geen maatschappen en C.V.'s), en moeten ze beiden dezelfde rechtsvorm hebben (je mag dus bijvoorbeeld geen vereniging met een B.V. laten fuseren. Er zal vervolgens aan een reeks eisen moeten wordem voldaan: niet slechts privaat-, maar ook publiekrechtelijk. Zo zullen met name bij grotere bedrijven de NMa, de Europese Commissie of de marktautoriteiten op de hoogte moeten worden gesteld. Ook de Ondernemingsraad moet op de hoogte worden gesteld, zodat deze met de directie en eventueel de aandeelhouders over de sociale gevolgen in conclaaf kan gaan.
[bewerk] Fiscaal
Fiscaal wordt, behalve met de zuiver juridische fusie, ook rekening gehouden met de bedrijfs- en de aandelenfusie. Een fusie is fiscaal gezien vaak vervelend. Volgens het belastingstelsel is er namelijk sprake van een overdracht, waardoor de waarde in het economisch verkeer in aanmerking moet worden genomen. Met name als veel is afgeschreven kan het voorkomen dat daardoor een flinke winst wordt gerealiseerd. Winst betekent belasting betalen, en vaak heeft de onderneming niet zoveel geld in kas, vooral als de tegenprestatie uit aandelen bestaat. Daarom bevatten de belastingwetten faciliteiten die een vrijstelling geven bij fusie. De belastingadviseur of treasurer moet deze faciliteit aanvragen, waarna de fiscus de faciliteit geeft onder bepaalde voorwaarden, die voor iedereen hetzelfde zijn: de standaardvoorwaarden. Daarnaast kunnen van geval tot geval extra voorwaarden worden gesteld. Het niet hieraan voldoen leidt tot sancties: in het uiterste geval kan de faciliteit met terugwerkende kracht worden teruggenomen.
[bewerk] Oorzaken van fusies
Een bespreking van de algemene oorzaken en ook de rechstreekse invloed van een marktverruiming en waarom men fusies boven export verkiest in een internationale markt.
[bewerk] Algemene oorzaken
Kostenoverwegingen worden dikwijls als hoofdmotief voor fusies genoemd. Door acquisities zou het bancaire productieproces efficiënter en tegen geringere kosten kunnen plaatsvinden. Over deze kwestie is in de loop der tijd een zeer uitgebreide literatuur verschenen. Als de gemiddelde kosten afnemen bij een grotere productie zijn er zogenoemde schaalvoordelen('economies of scale') te behalen. Daarnaast kunnen bedrijven kostenbesparingen realiseren als het goedkoper is bepaalde producten gezamenlijk te maken dan in afzonderlijke ondernemingen ('economies of scope').
De aandelenmarkt is erg belangrijk als het om M&A's gaat. Zo kan door de dreiging van een overname de prijs van een aandeel ondergewaardeerd worden, waardoor een firma goedkoper kan opgekocht worden dan wat ze eigenlijk waard is. Dit heet dan een vijandige overname.
Een ander negatief gevolg van het speculeren, is dat mensen die een fusie promoten er snel en gemakkelijk geld mee kunnen verdienen. Wanneer twee bedrijven samensmelten en er wordt veel gewag gemaakt van de voordelen, kan het aandeel overgewaardeerd worden en als de promotoren van de fusie snel verkopen, worden ze makkelijk rijker. Om dergelijke praktijken tegen te gaan hebben we nu antitrustwetten.
Zo kan de ene fusie tot een andere leiden. Om niet opgekocht te worden of om een juist signaal naar de stakeholders te sturen, gaat een firma plannen opmaken om een andere firma over te nemen. Of dit al dan niet goed afloopt is minder belangrijk. Het is belangrijker om te falen maar het voorbeeld van de concurrent te volgen, dan om niet mee te doen en dan vast te stellen dat een concurrent wel voordeel uit zijn fusie haalt.
Een fusie of acquisitie kan ook positief zijn voor de koers van een aandeel. Synergie kan een motief zijn tot fusie: als twee bedrijven verwachten dat ze door samen te gaan, meer waard zullen zijn dan de som van de respectievelijke waarden. Deze meerwaarde kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van het complementair zijn van de (kern)activiteiten van de twee bedrijven.
[bewerk] Marktverruiming als oorzaak van fusies en acquisities
Ook een verruiming van de markt kan een oorzaak zijn voor een fusie. Voorbeelden zijn legio, we nemen er ééntje van: een fusie tussen twee Scandinavische banken in het begin van de jaren '90. De financiële instellingen voerden structurele veranderingen door ten gevolge van deregulatie en competitie uit andere landen (die voortvloeide uit het vrijmaken). Om hun concurrentiële positie te behouden, besloten grote banken om veel kleinere, regionale banken over te nemen.
Merk wel op dat dit een binnenlandse fusie is om de concurrentiekracht in de uitgebreide markt te versterken. Dit strookt volledig met een studie van Groeneveld en Swank die poneren dat in 1995 toch nog steeds twee derden van de fusies in het binnenland plaatsvonden, ondanks een "volledige vrijheid van vestiging en van financiële dienstverlening in de Europese Unie vanaf 1993”
[bewerk] Fusies in een internationale markt
Een dochteronderneming starten in het buitenland is een hachelijke onderneming. Er is heel wat risico verbonden aan het uit de grond stampen van een dochterbedrijf. Er zijn hoge kosten verbonden aan administratieve zaken, er is nog helemaal geen marktaandeel verworven en men kent de lokale gewoontes niet zo goed als lokale managers. Om dit risco en gebrek aan informatie op te vangen kan een bedrijf besluiten om een bestaand bedrijf over te nemen.
Enkele fusies of bijna fusies zijn :
- tussen Mittal Steel en Arcelor
- tussen Air France en KLM
- tussen Suez en Electrabel
- tussen Euronext (vereniging van europese beurzen) en de Amerikaanse beurs.
