Erfrecht

Het erfrecht of erfenisrecht is het deel van het burgerlijk recht dat de erfopvolging of successie regelt. Het woord erfrecht kan ook gebruikt worden in de betekenis van het concrete recht van iemand om iets concreets te erven, bijvoorbeeld het erfrecht op de nalatenschap van een overleden familielid.

[bewerk] Nederland

Het Nederlandse erfrecht is geregeld in boek 4 van het Burgerlijk wetboek. De term die de wet daarbij hanteert is de erfopvolging. Met die term wordt uitgedrukt dat de erfgenamen de overledene, aangeduid als de erflater, opvolgen in diens positie. Zowel zijn bezittingen als zijn schulden worden door het aanvaarden van de nalatenschap deel van het vermogen van de erfgenamen.

De wet onderscheidt twee manieren om erfgenaam te worden: door versterf en door uiterste wil. Erfgenaam door versterf wordt men door een familierelatie met de overledenen. De wet geeft een uitgebreide regeling wie erfgenaam door versterf zijn. Omdat dit zo uitgebreid in de wet is geregeld worden deze personen ook wel wettig erfgenaam genoemd.

De hoofdregel is dat eerst de kinderen en de echtgenoot als erfgenaam worden aangewezen. Als één van de kinderen zelf al is overleden kan er sprake zijn van plaatsvervulling. Indien de overledenen zelf al kinderen had, treden die kinderen gezamenlijk in zijn plaats. Voorbeeld: moeder was al eerder overleden, dan overlijdt vader die niet hertrouwd was. Hij had vier kinderen waarvan er een is overleden. Deze had zelf drie kinderen. De erfgenamen van vader zijn dan de drie nog levende kinderen, alle drie voor een/vierde, én de drie kinderen van het al overleden kind van vader, gezamenlijk voor een/vierde, dus ieder voor een/twaalfde.

Het wettelijk stelsel kan doorbroken worden door het maken van een uiterste wil, beter bekend als testament. In de praktijk wordt een testament opgemaakt door een notaris, strikt genomen is dat niet noodzakelijk. Het is toegestaan om zelf een testament op te maken, maar dat moet dan wel bij een notaris in bewaring worden gegeven.

Door het maken van een testament wordt de wettelijke regeling terzijde geschoven. Ten aanzien van de eigen kinderen geldt daarbij echter een aanzienlijke beperking. Kinderen kunnen in een testament wel worden onterfd, maar zij hoeven zich daar niet bij neer te leggen. Zij kunnen aanspraak maken op hun zogenaamde legitieme portie. Dat is een deel van de nalatenschap waarvan de wet bepaald dat kinderen, ook al zijn ze onterfd, altijd aanspraak kunnen maken. De wet geeft ook een nauwkeurige regeling hoe die legitieme portie moet worden berekend.

[bewerk] België

Het erfrecht in België wordt geregeld in boek 3 van het burgerlijk wetboek.