Ein feste Burg ist unser Gott
Ein feste Burg ist unser Gott (BWV 80) is een cantate gecomponeerd door Johann Sebastian Bach. De cantate is geschreven voor Hervormingsdag, 31 oktober. De geschiedenis wees die dag aan als het begin van de Reformatie. Verwijzend naar 31 oktober 1517, de avond voor Allerheiligen, toen Maarten Luther zijn 95 stellingen tegen de aflatenhandel op de deur van de kerk van Wittenberg spijkerde.
In welk jaar de cantate geschreven is, is onduidelijk. Sommige bronnen spreken van 1727 of 1728. Maar waarschijnlijk kreeg de cantate haar definitieve vorm pas rond 1740.
Inspiratie deed Bach op bij oud materiaal uit zijn verblijf te Weimar. De aria's en recitatieven stammen van een cantate voor de derde zondag van de lijdenstijd ("zondag Oculi") met de evangelielezing uit Lukas 11:14-28, Jezus drijft de duivels uit. De thematiek van de duiveluitdrijving kon men goed combineren met die van de Reformatie.
De cantate bestaat uit volgend delen:
- 1 Openingskoor: "Ein feste Burg is unser Gott"
- 2 Aria (bas) en koraal: "Alles, was von Gott geboren"
- 3 Recitatief ( bas): "Erwäge doch"
- 4 Aria (sopraan): "Komm in mein Herzenshaus"
- 5 Koraal: "Und wenn die Welt voll Teufel wär"
- 6 Recitatief (tenor): "So stehe dann"
- 7 Duet (alt en tenor): "Wie selig sind doch die"
- 8 Slotkoraal: "Das Wort sie sollen lassen stahn".
Het openingskoor is van latere datum en vermoedelijk na Bachs dood bewerkt door zijn zoon Wilhelm Friedemann. Pauken en trompetten voegde hij toe aan de delen 1 en 5. Qua tekstinhoud volgt de tekst de vier strofen van het Lutherlied. De cantate wordt zoals gebruikelijk afgesloten met een vierstemmig koraal. In dit geval de vierde, laatste strofe van het Lutherlied. Nu nog is het gebruikelijk in protestantse kerken op Hervormingsdag "Een vaste burcht" te zingen.
