Duurzaam beleggen
Duurzaam beleggen is beleggen in aandelen of specieke duurzame beleggingsfondsen, waarbij naast op financiële criteria ook geselecteerd wordt op duurzaamheidscriteria. Hiervoor wordt ook de term maatschappelijk verantwoord beleggen gebruikt. (De aanduiding "ethisch beleggen" is wat in onbruik geraakt.)
De gedachte achter duurzaam beleggen is dat een belegger, die door het kopen van aandelen (of obligaties) kapitaalverschaffer van een onderneming is, daardoor tevens een medeverantwoordelijkheid draagt voor de activiteiten die die onderneming ontplooit. Als die activiteiten voor derden nadelig zijn, is dat mede de verantwoordelijkheid van de belegger.
Die nadelige activiteiten kunnen betrekking hebben op zaken als milieuvervuiling, slechte arbeidsomstandigheden en dergelijke.
De duurzame belegger zal daarom niet slechts letten op het (verhoopte) rendement op zijn belegging, maar ook op de vraag of dit een "nette" onderneming is. Bepaalde ondernemingen zal hij bewust mijden.
De vraag of dit per definitie ten koste gaat van het rendement behoeft daarmee niet per definitie bevestigend beantwoord te worden. De stelling wordt verkondigd dat een onderneming die ten aanzien van criteria als hierboven genoemd gunstig scoort, tevens een goed geleide onderneming zal zijn, die, op de langere termijn bezien, op financieel gebied zeker niet voor de gemiddelde onderneming hoeft onder te doen. Empirisch onderzoek naar deze vraag leidt overigens tot verschillende uitkomsten.
Duurzaam beleggen is in het begin van de jaren '80 van de vorige eeuw ontstaan, met name vanuit charitatieve en kerkelijke instellingen in de Verenigde Staten. vanaf circa 2000 hebben ook institutionele beleggers en beleggingsfondsen er belangstelling voor gekregen. Op het moment van schrijven (2006) bieden diverse Nederlandse banken beleggingsfondsen aan die volgens deze methode werken, en hebben diverse Nederlandse institutionele beleggers een (bescheiden) deel van hun vermogen volgens duurzaamheidscriteria belegd.
Duurzaam beleggen gaat in feite volgens dezelfde methode als "normaal" beleggen, doch er vindt een extra selectie-slag plaats, waarbij de ondernemingen waarin belegd zou kunnen worden, worden geselecterd op duurzaamheidscriteria. Er wordt eveneens gewerkt met benchmarks. Dit kunnen normale benchmarks zijn, maar er zijn ook een aantal benchmarks in omloop die specifiek voor duurzaam beleggen bedoeld zijn.
Bij de selectie van ondernemingen waarin volgens deze aanpak belegd wordt zijn twee richtingen te onderscheiden: uitsluiting van bepaalde (typen van) ondernemingen (aangeduid als "negative approach"), of het selecteren van de beste ondernemingen van een bepaalde categorie (aangeduid als "best in class"). (Een combinatie van beide methoden komt ook voor.)
Bij een negative approach wordt, bijvoorbeeld, niet belegd in aandelen van ondernemingen in de wapen-, tabak en alcoholindustrie. (In de Verenigde Staten is op dit terrein de combinatie "alcohol, tobacco and gamblng" niet ongebruikelijk.)
Bij de best in class-methode worden geen sectoren op voorhand uitgesloten, doch wordt binnen elke sector (bijvoorbeeld banken, chemie, detailhandel, nutsbedrijven) gekeken hoe de individuele ondernemingen scoren op criteria als milieubeleid, arbeidsvoorwaarden, personeelsbeleid, transparatie en dergelijke. (Daarmee worden "appels-en-peren"-vergelijkingen voorkomen: voor een bank is het eenvoudiger om goed te scoren op het gebied van milieubeleid dan voor een chemische fabriek. Een rating op dat punt is dan relatief, binnen die sector.)
Welke aspecten in deze waardering worden betrokken, en hoe de onderlinge afweging plaatsvindt, is uiteraard een zaak waarbij subjectieve factoren een rol spelen. Ook culturele aspecten zijn van belang.
Op basis van deze waarderingscijfers worden vervolgens de best scorende ondernemingen geselecteerd. Ten opzichte van de oorspronkelijke "collectie" (in het jargon: het universum) vormt dit uiteraard een inperking: indien het complete universum 1000 ondernemingen bevat, zullen hiervan bijvoorbeeld 200 ondernemingen overblijven, Hierin kan dan door de vermogensbeheerder worden belegd.
De vrijheid die de vermogensbeheerder daarbij heeft wordt op de normale wijze vastgelegd in de overeenkomst die hij met zijn opdrachtgever heeft (of in het prospectus, in het geval van een beleggingsfonds). De rapportage vindt op dezelfde wijze plaats, met dien verstande dat apart aandacht wordt besteed aan de financiële gevolgen van het hanteren van die duurzaamheidscriteria. Het traceren daarvan is evenwel vaak niet eenvoudig.
Het selectieproces zoals hierboven bescheven is in de paktijk tamelijk specialistich en tijdrovend. Om niet "het wiel te hoeven uitvinden", plegen vermogensbeheers dit vaak uit te besteden aan daarin gespecialiseerde ondernemingen.
Hoewel het bredere effect van duurzaam beleggen moeilijk is vast te stellen, kan tentatief gezegd worden dat het vermoedelijk wel heeft bijgedragen aan een toegenomen aandacht voor de effecten van ondernemen op de maatschappij . Duurzaam beleggen lijkt thans (2006) uit de "geitenwollensokkensfeer" te zijn verdwenen. Ook groen beleggen wordt tot duurzaam beleggen gerekend. Dit is beleggen via zogenaamde groenfondsen in milieuprojecten en wordt fiscaal gestimuleerd.
