Dozijn

Een dozijn is een getalsaanduiding voor een aantal van 12 stuks. Als zodanig is het een hoofdtelwoord. Het is afkomstig van het Latijnse woord duodecim.

Het getal 12 wordt vaak gebruikt in de handel als eenheid en wordt dan dozijn genoemd. Twaalf dozijn, dus 144 stuks, wordt aangeduid met het woord gros.

Het woord dozijn is een restant van het gebruik van het twaalftallig stelsel, dat waarschijnlijk stamt uit Mesopotamië. Andere resten hiervan zijn te vinden in de tijdrekening, zo zijn er 12 uren in een dag, 2 × 12 uren in een etmaal. Het twaalftallig stelsel komt ook terug in uitdrukkingen zoals twaalf ambachten, dertien ongelukken. Er zijn ook 12 maanden in een jaar.

In Nederland vindt men het dozijn nog veel terug. Bijvoorbeeld wordt een servies of bestek vaak verkocht voor 12 personen, soms ook voor 6 personen. Het getal 6 wordt dan omschreven als een half dozijn.

Dozijn wordt ook gebruikt om aan te duiden dat er van iets ongeveer 12 stuks zijn. Een gesproken zin als: "Er zijn 12 mensen" heeft een exacte gevoelswaarde, terwijl een zin als "Er zijn een dozijn mensen" aanduidt dat het er ook wel 11 of 13 zouden kunnen zijn.

Men spreekt van 13 in een dozijn als het om onbeduidende voorwerpen of personen handelt.

Een bakkersdozijn telt 13 stuks. Als je dertien gebakjes maakt en er mislukt een, kun je er altijd nog 12 verkopen (en als de 13e lukt is dat mooi meegenomen).