Bloedbad van Tlatelolco
Het Bloedbad van Tlatelolco (Spaans: Matanza de Tlatelolco) was een bloedbad dat plaatsvond in de avond van 2 oktober 1968, op de Plein van de Drie Culturen in Tlatelolco, een wijk in het noorden van Mexico-stad. Tweehonderd tot driehonderd demonstranten werden door veiligheidsdiensten gedood, en het zou een keerpunt blijken in de moderne geschiedenis van Mexico.
Inhoud |
[bewerk] Voorspel
Het bloedbad was voorafgegaan door maanden van politieke onrust in Mexico-stad, met studentendemonstraties zoals elders in de wereld. De Mexicaanse studenten wilden gebruikmaken van de aandacht voor hun stad vanwege de Olympische Spelen van 1968. Ze protesteerden tegen het autoritaire karakter van de regering. Mexico was op dat moment een eenpartijstaat, die al sinds 1929 werd geregeerd door de Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI). President Gustavo Díaz Ordaz besloot de demonstratie te stoppen en liet in september het leger de campus van de universiteit bezetten. Studenten werden geslagen en willekeurig gearresteerd. Barros Sierra, de rector van de universtieit, trad uit protest af.
De demonstranten hielden echter vol. De demonstraties groeiden zelfs in omvang. Díaz Ordaz beweerde dat dit werd veroorzaakt door onrustokers, communisten gesteund door Cuba en de Sovjet-Unie, of juist door de Verenigde Staten, de CIA en de oppositiepartij PAN. Op 2 oktober, na 9 weken van demonstraties, marcheerden uiteindelijk 15.000 studenten van verschillende universiteiten door Mexico-stad om te protesteren tegen de bezetting van de campus. Tegen de avond hadden 5000 studenten en arbeiders, waarvan velen met vrouw en kinderen, zich verzameld op de Plein van de Drie Culturen in Tlatelolco.
[bewerk] Het bloedbad
Het bloedbad begon bij zonsondergang toen het leger en de politie — uitgerust met pantservoertuigen en tanks — het plein omsingelden en in de menigte begonnen te schieten. Ze raakten niet alleen de demonstranten, maar ook voorbijgangers die niets met de demonstratie te maken hadden, inclusief kinderen. Al snel lag de grond bezaaid met lichamen. Het moorden ging 's nachts verder, met soldaten die huizen en appartementen rondom het plein onderzochten. Volgens getuigen werden de lichamen later afgevoerd in vuilnisauto's.
Volgens de overheid was het incident veroorzaakt door gewapende provocateurs, die op gebouwen boven het plein stonden. Ze zouden op het leger en de politie geschoten hebben, die daarna terugschoten uit zelfverdediging.
Tlatelolco maakte in één klap een eind aan het positieve imago van de Mexicaanse regering. Deze gold voorheen als weliswaar autoritair, maar toch als een regering die het beste voor had met de bevolking, en voor economische en sociale voorspoed zorgde. Na 1968 werd het politieke landschap grimmiger, en namen zowel repressie als gewapend verzet toe.
[bewerk] Onderzoek
In oktober 1997 vormde het Mexicaanse congres een comité om het Bloedbad van Tlatelolco te onderzoeken. Het comité ondervroeg vele politieke kopstukken die betrokken waren bij de slachting, zoals Luis Echeverría, de opvolger van Díaz Ordaz' en diens minister van Binnenlandse Zaken ten tijde van de slachting. Echeverría gaf toe dat de demonstranten ongewapend waren, en suggereerde dat de militaire actie van tevoren was gepland, om de studentenbeweging te vernietigen. Pogingen om Echeverría en anderen (Díaz Ordaz is inmiddels overleden) vervolgd te krijgen zijn tot dusver op niets uitgelopen.
In oktober 2003, kwam de rol van de Amerikaanse regering aan het licht, toen de National Security Archive en de George Washington University een aantal documenten van de CIA, het Pentagon, het State Department, de FBI en het Witte Huis publiceerden, die waren vrijgegeven vanwege de Freedom of Information Act.
Volgens die documenten:
- zond het Pentagon als antwoord op de zorgen van de Mexicaanse regering op de veiligheid van de Olympische Spelen militaire radio's, wapens, munitie en riot control trainingsmateriaal naar Mexico voor en tijdens de crisis.
- maakte het CIA-station in Mexico bijna dagelijks verslagen over ontwikkelingen binnen de universitaire gemeenschap en de Mexicaanse overheid van juli tot oktober. Zes dagen voor het bloedbad vertelden Echeverría en Fernando Gutiérrez Barrios, hoofd van de Federale Veiligheidsdienst de CIA dat "de situatie binnenkort volledig onder controle zal zijn."
- zorgde de regering-Díaz Ordaz ervoor dat studentenleider Campos Lemus dissidente PRI-politici zoals Carlos Madrazo beschuldigde van het sponsoren en orkestreren van de studentenbeweging.
[bewerk] Media
In 1971 verscheen De nacht van Tlatelolco, van Elena Poniatowska. Dit boek geeft een verslag van het gebeurde en bevat interviews met overlevenden en nabestaanden. De nacht van Tlatlelolco geldt als Ponitowska's bekendste boek.
Rojo Amanecer (1989), van Jorge Fons, is een film over de gebeurtenis. Het richt zich op de dag van een Mexicaans gezin uit de middenklasse dat woont in een van de appartementen die aan het plein grenzen, en is gebaseerd op verklaringen van getuigen en slachtoffers.
Een van de slachtoffers (die het overigens overleefde) was de Italiaanse journaliste Oriana Fallaci.
