Trisceles

E Vicipaedia

Depictio Achillis Hectorem trahentis, cum scuto triscelio ornato, anni fere 510 a.C.n.

Trisceles seu Triscelion est figura vel symbolum cum tribus cruribus (lingua Graeca τρισκελής < τρία σκέλη "tria crura") flexis e puncto axiali eminentibus.

Trisceles insignia est Armoricorum, Siciliae, et Monapiae. Triscelae Siculus et Monapiensis consistent ex tribus cruribus currientibus, flexis genibus, in medio iunctis. Exstat quoque versio ex spiralibus abstractis, quae saepe symbolus solis esse habetur. Sed versio Sicula (et cruralis) nonnumquam praebet personam vel faciem gorgonis a medio, quod significationem chthonicam fortasse indicat.

[recensere] Historia et Origines

Trisceles ex summa antiquitate multis in cultibus civilibus invenitur, e.g. in vasibus Mycenaeis, nummis Lyciis, stateribus Pamphyliis (Aspendi 370—333 a.C.n.) et Pisidicis. Item symbolus quattuor crurum, tetrascelion, in Anatiolia notum est. Nonnulli, originem Celticum esse triscelio oppinati, notant Celtas, praesertim Gallos qui Galatiam invaderant et incolaverant, nonnulla vestigia in cultibus civilibus Anatolicis reliquisse.

[recensere] Trisceles Siculus

Trisceles: insignia Siciliae.

Saeculo 8 a.C.n. Graeci Siciliam primum navigantes insulam animadverterunt esse quasi triangulus in figura sua, unde eam Trinacriam nominaverunt. Haec ita narrat Plinius Maior:

Verum ante omnes claritate Sicilia, Sicania Thucydidi dicta, Trinacria pluribus aut Trinacia a triangula specie, circuitu patens, ut auctor est Agrippa, DCXVIII p., quondam Bruttio agro cohaerens, mox interfuso mari avulsa, XV in longitudinem freto, in latitudinem autem M·D p. iuxta Columnam Regiam. ab hoc dehiscendi argumento Rhegium Graeci nomen dedere oppido in margine Italiae sito.

in eo freto est scopulus Scylla, item Charybdis mare verticosum, ambae clarae saevitia. ipsius triquetrae, ut diximus, promunturium Pelorum vocatur adversus Scyllam vergens in Italiam, Pachynum in Graeciam, CCCCXL ab eo distante Peloponneso, Lilybaeum in Africam CLXXX intervallo a Mercuri promunturio et a Caralitano Sardiniae CXC. inter se autem promunturia ac latera distant his spatiis: terreno itinere a Peloro Pachymum CLXXVI, inde Lilybaeum CC, unde Pelorum CCXLII. (N.H. 3.8.86-7)

Unde nonnulli ferunt graecos triscelem symbolum Siciliae adoptavisse, quae est aetiologia sat rationalis, sed usus triscelae sine dubio notionem cartographicam speciei insulae longe praecedit. Anno 1808 Ioachim Murat Neapolis et Siciliae rex triscelium de novo in vexillo suo posuit, insignia neoclassica neque Borboniis propria.