თუშეთი
ვიკიპედიიდან
თუშეთი საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეა. იგი მდებარეობს კავკასიონის მთავარი ქედის გადაღმა, მის ჩრდილოეთ კალთაზე. აღმოსავლეთით თუშეთს საზღვრავს დაღესტანი, დასავლეთით - ფშავი და ხევსურეთი, ჩრდილოეთით - ჩეჩნეთი, სამხრეთით - კახეთი.
თუშეთის უძველესი მოსახლეობის შესახებ საინტერესო ცნობები მოიპოვება წყაროებში. კერძოდ, ცნობა ფხოველთა (ფშავ-ხევსურთა) თუშეთში მიგრაციის შესახებ სარწმუნო ჩანს. ამას მხარს უმაგრებს გვარ-სახელები, ენობრივი დიალექტური შეხვედრები, სეხნია ტოპონიმები და სხვა. ეს შეიძლება მომხდარიყო ახ. წ.-ის IV ს-ის პირველ ნახევარში.
ვახუშტი ბაგრატიონის მიხედვით “თუშეთს უკავია ორი ხევი - გომეწრისა და პირიქითისა. გომეწრის ხევი აერთიანებს წოვათის და გომეწრის თემებს, ხოლო პირიქითისა - პირიქით და ჩაღმა თემებს”. დღევანდელი ადმინისტრაციული დაყოფით თუშეთის მთელი ტერიტორია კახეთის მხარის ახმეტის რაიონში შედის და 10 სოფელს მოიცავს, სადაც მუდმივი მოსახლეობა შემორჩა. თუშეთის ცენტრად ითვლება სოფელი ომალო.
თუშეთს ზოგჯერ მთათუშეთსაც უწოდებენ, რადგან თუშები ბარშიც სახლობენ, კერძოდ ახმეტისა და თელავის რაიონებში. მაგრამ “ბარის თუშეთი” სინამდვილეში კახეთია, ამიტომ ტერმინი “მთათუშეთი” არც ისტორიულადაა გამართლებელი და ვერც თანამედროვე ვითარებას ასახავს.
