Antigo europeo
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
O antigo europeo é unha lingua indoeuropea extinta cuxa existencia se deduciu a través dos nomes de ríos europeos.
Exemplos son:
- *o-/*ol- (fluír, manar): Almar, Almonte, Alenza, Almería.
- *ser-/*sor- (fluír, discorrer): Sar, Sor, Jarama, Jaramillo, Sarria, Sorbes, Saar.
- *sal- : Sella, Jalón, Salamanca, Xálima (río na fronteira entre Cáceres, Salamanca e Portugal).
- *albh- (branco): Alba, Elba.
- topónimos terminados en -antia: Alesantia e os modernos Aranzuelo, Arlanza e Arlanzón.
Existen unha serie de ríos europeos con nome s claramente indoeuropeos, pero que non se poden aclarar baseándose en linguas indoeuropeas coñecidas. Os nomes distribúense por toda Europa Central e do Norte, chegando polo sur ata as tres penínsulas mediterráneas: a ibérica, a itálica e a balcánica. Na súa zona de distribución apenas existe hidronimia non indoeuropea. Foron estudados profunda e sistematicamente por Hans Krahe (os ríos europeos), por Javier de Hoz (os ríos españois) e por Edelmiro Bascuas (os ríos galegos).
Na península ibérica dáse o caso de que o territorio no que se atopan estes nomes entra claramente en zona historicamente non indoeuropea, é dicir, en Aragón, Cataluña e parte do Levante. Existirían dúas explicacións para este fenómeno: os iberos conquistaron estas zonas posteriormente ou ben a indoeuropeización destes territorios foi parcial e finalmente falida.
Optouse polo nome de antigo europeo (alemán Alteuropäisch) como denominación neutral. Inicialmente Krahe atribuíu os nomes aos ilirios (teoría chamada panilirismo), aínda que máis tarde defendeu que a lingua era o protoindoeuropeo propiamente dicho. As dúas teorías están hoxe en día descartadas.
É máis o que non se coñece sobre este pobo có que se sabe.
Índice |
[editar] Época na que se falou
Deduciuse que o antigo europeo é máis antigo cás linguas celtas. O mantemento dos nomes dos ríos en zona celta nunha lingua "estranxeira" indica por unha banda, que os ríos xa tiñan nome cando os celtas chegaron, e por outra, que estes nomes corresponden a unha lingua de substrato para os celtas.
No caso da Península ibérica, se se dá por certo que os celtas chegaron cara os séculos VIII-VII antes da nosa era, o antigo europeo tivo que falarse en época anterior. A arqueoloxía descubriu a chegada de elementos da cultura dos Campos de Urnas desde Europa central á Península cara os anos -1500 e –1300, o que podería corresponder a inmigrantes desta lingua ou linguas. Sen embargo, é imposible probalo.
[editar] Unha lingua ou varios dialectos emparentados
Non se pode saber con seguridade se era unha lingua ou varios dialectos emparentados.
Sen embargo, existen argumentos a favor de que fose un grupo de dialectos ou linguas. O primeiro adiántao Jürgen Untermann e é a descontinuidade dos nomes de ríos vistos sobre o mapa europeo. Isto indicaría unha mestura de pobos indoeuropeos e non indoeuropeos nun mosaico de linguas. O segundo argumento é que é pouco probable que unha lingua evolucione tal cantidade de variantes para unha sola palabra indoeuropea como é o caso da raíz *eis-/*ois-/*is- (rápido): Aisa, Eisa, Isa, Eisia, Aisia, Isna, Aisena, Isana, Isina, Eisra, Isara, Aisaros, Eisla, Aisontios, Aista e Aiseta.
[editar] A cultura material dos falantes
O único vocabulario que nos chegou é o usado para nomear ríos: branco, rápido, sinuoso, brillante, fluír, etc. Isto non permite reconstruír a cultura material dos falantes polo uso que facían das palabras.
[editar] Véxase tamén
[editar] Bibliografía
- Villar, Francisco, Los indoeuropeos y los orígenes de Europa, Madrid, 1991, ISBN 84-249-1471-6.
- Bascuas, Edelmiro, Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega, Verba, anexo 51, Santiago de Compostela, 2002, ISBN 84-9750-026-1.
