گدازه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
حالت مذاب سنگها در زیر سنگ‌کره را تفتال (ماگما) گویند. چنانچه تفتال بر اثر فعالیتهای آتشفشانی به سطح زمین راه یابد از آن به عنوان گُدازه نام می‌برند. به تعریف دیگر آن بخش از تفتال که بر اثر کاهش فشار و فوران مقدار زیادی از گازهای محبوس در خود را از داده است گدازه نامیده می‌شود.
گدازه‌ها را بر پایه میزان سیلیس (Sio2) موجود در آنها از نظر میزان گرانروی به سه دسته بخش می‌کنند که این امر به دلیل اختلاف تعداد پیوند بین ملکولهای سیلیس است:
- گدازه بازالتی: میزان سیلیس کم (حدود۵۰ درصد). گرانروی کم، نقطه ذوب زیاد.
- گدازه اندزیتی: میزان سیلیس متوسط (۶۰ درصد). گرانروی متوسط. نقطه ذوب متوسط.
- گدازه گرانیتی: میزان سیلیس زیاد ۷۰ درصد). گرانروی زیاد. نقطه ذوب کم.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در نوع آتشفشانها عبارت‌اند از ترکیب تفتال-دما و مقدار گازهای محلول در آنها.
[ویرایش] گدازه‌های ریسمانی
گدازه ریسمانی[1] (Pāhoehoe) نوعی گدازه بازالتی است که سطحی نرم، موجدار و زبانه‌دار و ریسمانی دارد. این گونه گدازه هنگامی بوجود می آید که یک گدازه بسیار مایع‌گون بر روی یک سطح سفت‌شده جریان یابد.
[ویرایش] منابع
- بخش گدازه‌های ریسمانی از: ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخه ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۶.
- ^ برابر گدازه ریسمانی از: ملکیان، فریدون، فرهنگ زمین‌شناسی و علوم وابسته، تهران: ۱۳۵۰خ.
