قاضی‌جهان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

قاضیجهان یکی از توابع شهر آذرشهر واقع در استان آذربایجان شرقی ایران است. قاضیجهان حدوداً نزدیک ۵ کیلومتری آذرشهر می‌‌باشد.

قاضی جهان با ارتفاع ۱۳۳۰ متر از سطح دریا و با وسعت ۶/۷۳ کیلومتر مربع در غرب استان آذریجان شرقی قرار دارد. مختصات جغرافیایی آن ۳۰و۴۵و۳۷ درجه عرض شمالی و۲۲و ۵۶و۴۶ درجه طول شرقی می‌‌باشد که حدود ۵۷/۹٪ از اراضی شهرستان آذرشهر را به خود اختصاص داده است. قاضی جهان یکی از چهار دهستـان بزرگ آذرشهـر بوده و متشکل از قاضی جهـان و ۸ روستـای دیـزج آقا حسن، غلـه زار، اخی جهان، فیروز سالار،، دستجرد، و تاجینه (تاج الدین) می‌‌باشد که از بین روستاهای یاد شده روستای تاجینه خالی از سکنه می‌‌باشد. قاضی جهان از شمال به تبریز، از شرق به بخش گاوگان، از غرب به آذرشهر و از جنوب به کوه قزل داغی و رودخانه نوشین چای محدود می‌‌شود. قاضی جهان به خط مستقیم در ۵۴ کیلو متری جنوب غربی تبریز، ۱۵ کیلومتری جنوب شرق دریاچه ارومیه، در سه کیلومتری بخش گاوگان و چهار کیلومتری آذرشهر واقع گردیده است و از لحاظ راهبردی و موقعیت جغرافیایی در مرکز شهرستان آذرشهر قرار داشته و پل ارتباطی مهمی بین سه بخش مهم آذرشهر، گوگان و ممقان می‌‌باشد. در آخرین تقسیمات کشوری به بخش ممقان پیوسته و پس از آن مجدداً به بخش مرکزی آذرشهر متصل شده است.

[ویرایش] توابع قاضی جهان

[ویرایش] خان امیر

روستای خان امیر در ۳ کیلومتری آذرشهر در ناحیه و جلگه‌ای معتدل و کوهستانی واقع گردیده است که در حدود ۱۴۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد که بیش از ۱۵۰۰ نفر جمعیت دارد. مردم آن به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته و غلات، حبوبات و بادام از محصولات کشاورزی آنان می‌‌باشد.

[ویرایش] فیروزسالار

این روستا در ۲ کیلومتری قاضی جهان واقع شده و با ۷۰۰ خانوار تعداد ۲۵۰۰ نفر جمعیت دارد.فیروزسالارجزوآبادیهای بزرگ وپرجمعیت منطقه می‌‌باشدکه باغ معروف«قم باغی» در آن قرار گرفته است.

فیروزسالار ۱۳۲۰ متر از سطح دریا ارتفاع داشته و مردم آن بیشتر به کشاورزی، باغداری، دامداری، قالیبافی و کامیونداری اشتغال دارند. فرآورده‌های کشاورزی آن را گندم، پیاز، سیر، سیب زمینی، ذرت، لوبیا و یونجه تشکیل داده و دارای خانه بهداشتی وبهداری مجهز، کتابخانه‌ای بزرگ، تعاونی روستایی و پایگاه مقاومت بسیج می‌‌باشد که خانه‌های آن مجهز به برق، آب، تلفن و لوله کشی گاز می‌‌باشد.از لحاظ تولیدات فیروز سالار قطب تولید ماهی تزئینی در منطقه می باشد.و دارای معادن زیاد ماسه بادی می باشد که در کشاورزی کاربرد دارد.در سمت غرب روستای فیروز سالار سدی احداث شده که از لحاظ ماهی خوراکی تولیداتی نیز دارد.متاسفانه در سالهای اخیر به دلیل نزدیکی به شهر گوگان اکثر زمینهای کشاورزی این روستا از طرف شهروندان گوگانی تبدیل به مناطق مسکونی شده است. یکی از تولیدات صادراتی این روستا تولید قیسی و آلو می باشد که جنبه صادراتی دارد.و تولیدی دیگر این روستا که حائز اهمیت می باشد تولید نوار نقاله می باشد که در کارخانه های بزرگ کاربرد دارد که قبلا این محصول از کشورهای چین وترکیه وارد میشده است.یاقـوت حموی باغــی در نزدیـک فیروز سالار را خزانـه انوشیروان دانسته است.« 'قوم باغی'» باغی است در قسمت جنوبی فیروز سالار و در شمال غربی قاضی جهان قرار گرفته است و آنچنانکه از نامش پیداست باغ شن زاری می باشد که نخیرجان (نخوارگان)خزانه دار کسری، خزانه شاهی را در آن نگهداری و ضبط نموده بود. در وسط این باغ عمارتی قدیمی قرار گرفته است که بارها تجدید بنا شده و استخری گرد دارد که نظیر این استخر در هیچ جای استان مشاهده نگردیده است .

[ویرایش] دیزج آقاحسن

دیزج آقاحسن همچنانکه از نامش پیداست در گذشته به‌عنوان یک دژ و قلعه‌ای با دیوارهای بلند بوده و به‌عنوان مأمن و پناهگاهی برای مردم منطقه بخصوص قاضی جهان در مواقع حمله مهاجمان و یاغیان اکراد و همچنین به‌عنوان دروازه ورودی قاضی جهان از طرف دهخوارقان به حساب آمده واینک به قاضی جهان پیوسته وازمحلات آن محسوب می‌‌گردد.

دیزج آقاحسن با ۵۵ خانوار و ۲۱۶ نفر جمعیت ۱۳۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و دارای یک مسجد، گورستان، مدرسه مخروبه و کارگاه حوله بافی و پتوبافی می‌‌باشد. مردم آن عمدتاً کشاورز و دامدار بوده و فرآورده‌هایی همچون گوجه فرنگی، سیب زمینی، سیب و گلابی دارند.

[ویرایش] غله زار

این روستا در جنوب قاضی جهان و درست در پای کوه قیزیل داغ واقع گردیده و با ۱۳۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا دارای ۱۴۸ نفر جمعیت می‌‌باشد. غله زار به دلیل قرار گرفتن در جلگه‌ای سرسبز و کوهستانی محل مناسبی برای کشاورزی بوده و محصولات صیفی کاری آن اعم از سبزیجات، خیار، گوجه فرنگی، سیب زمینی، سیر و پیاز در تأمین نیازمندی‌های غذایی شهرستان آذرشهر نقش بالفعلی دارد.

این روستا در ۲ کیلومتری آذرشهر واقع شده و ۶۰۰ خانوار در آن زندگی می‌‌کنند. ینگجه ۱۸۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع داشته و بیش از ۲۰۰۰ نفر جمعیت دارد. کوه ورزان در یک کیلومتری شمال خاور آن و نیز غاری قدیمی که گاز گوگرد از آن متصاعد می‌‌شود در آن واقع شده است. ینگجه قدیمی‌ترین روستای قاضی جهان است که قدمتی چند هزار ساله دارد. مردم ینگجه به کار کشاورزی، باغداری، دامداری، پرورش زنبورعسل، قالی بافی و دادوستد مشغولند و از فرآورده‌های کشاورزی آن می‌‌توان به گندم، سیب زمینی، بادام و گردو اشاره نمود که وجود سد و دریاچه ینگجه در بخش جنوب شرقی آن در توسعه کشاورزی و رونق آن نقش داشته است.

این روستا ۴ مدرسه، خانه بهداشت، ۷ مسجد، فروشگاه تعاونی، استادیوم ورزشی، مخابرات، پادگان مهندسی سپاه پاسداران و ده‌ها کارگاه گونی بافی را در خود جای داده است.

[ویرایش] اخی جهان

این روستا در شمال غربی قاضی جهان واقع گردیده و در واقع نسبت برادری با قاضی جهان دارد. پیوندهای زیادی بین این دو منطقه چه در گذشته و چه در وضع فعلی وجود داشته و دارد و راه زیرزمینی مخفی بین دو آبادی درگذشته بیانگر وابستگیهای عمیق و حاکی از تمایلات و تعلقات اجتماعی زیادی بین آن دو بوده و هست. روستای اخی جهان با ۵۰۰ خانوار و در حدود ۲۲۸۰ نفر جمعیت در ۴ کیلومتری شمال باختر آذرشهر قرار گرفته است که ۱۳۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

این آبادی در جلگه‌ای با هوای معتدل و نیمه خشک همچون قاضی جهان واقع شده و کار و پیشه مردم آن عمدتاً کشاورزی، دامداری، قالیبافی و کارگری بوده و گندم، سیب زمینی و گوجه فرنگی از فرآورده‌های کشاورزی آن می‌‌باشد.

روستای اخی جهان دارای کتابخانه‌ای مجهز و بزرگ، خانه بهداشت، شرکت تعاونی روستایی، پایگاه مقاومت بسیج و مخابرات بوده و خانه‌های آن به آب، برق، لوله کشی گاز و تلفن مجهز می‌‌باشد.

[ویرایش] دستجرد

این روستا در ۷ کیلومتری آذرشهر و در قسمت شمال گوگان واقع گردیده است که با بیش از ۲۰۰۰ نفر جمعیت از توابع قاضی جهان می‌‌باشد. این روستا دارای مرکز مخابرات، مدرسه، مسجد بزرگ و پایگاه مقاومت بسیج بوده و مردم آن به کشاورزی و قالیبافی اشتغال دارند.

[ویرایش] زمین‌شناسی منطقه قاضی جهان

[ویرایش] ژئومورفولوژی

در مورد زمین‌شناسی قاضی جهان و کنکاش در رابطه با مورفولوژی و ژئومورفولوژی این منطقه به تحقیقـاتی که در کتـاب آذربایجان‌شناسی در مورد زمین‌شناسی آذرشهر انجام پذیرفته و اشاراتی به گسل ها، رسوبات، لایه‌ها و سنگهای اطراف آن از جمله قاضی جهان گردیده اکتفا می‌‌کنیم. منطقه قاضی جهان علاوه بر سنگهای رسوبی از مواد مختلف آتشفشانی حاصل از توده‌های آتشفشانی قله سهند از جمله مواد پیروکلاستیک (آذر آواری)و گدازه‌ها و خاکستر و شنهای آتشفشانی سهند پوشیده می‌‌باشد. قسمت‌های غرب،شمال غرب و جنوب غربی شهرستان آذرشهر از کویر(پلایا) دریاچه ارومیه پوشیده می‌‌باشد. کناره‌های غربی قاضی جهان که مشرف به همین دریاچه می‌‌باشد بیشتر از سیلت، نمک، گلهای یدی و کلردار که جنبه شفا بخش دارند تشکیل شده که در مجموع جزواراضی دوران چهارم محســـوب می‌‌شود. تنها سنگ رسوبی قابل ملاحظه دوران چهارم (کواتریز)مربوط به رسوبات آهکی ،توفهای آهکی، تراورتن و مرمر سفید می‌‌باشد، این رسوبات با رنگ قرمز و سرخ فام و صورتی رنگ ازحوالی گوگان شروع و پس از گذر از جنوب غربی قاضی جهان تا روستای داشکسن، سرتاسر غرب آذرشهر در دست راست جاده آذرشهر به مراغه را پوشانیده و معادن سنگ زیادی را به خود اختصاص داده است عمده‌ترین این تراکمات از فعالیتهای چشمه‌های معدنی نظیر چشمه قزل داغی (شور سو) حاصل شده است. این رسوبات تراسهائی با سطح مسطح وهمواری را تشکیل داده که در آنها گسل‌هایی هم ناشی از خشک شدن تراکمات بوجود آمده است از آنجمله گسلی که سر تا سر قزل داغ را بریده است توفهای آتشفشانی و شن آتشفشانی وگلهای آتشفشانی وسایرفرآورده‌های تجزیه‌ای سنگهای آتشفشانی از قبیل رسها و ماسه‌ها و خاکها و مخروط افکنه‌های فراوان در حاشیه توده سهند کوههایی را گویند که دارای چین خوردگیهای منظم نبوده و لایه‌های در هم و بر هم داشته باشند به دوره کواترنر یا دوران چهارم نسبـــت داده می‌‌شود. رسوبات ریزدانه و نرم همراه با شنهای آتشفشانی فراوان که از رس ـ مارن ـ شن و بعضـاً «کنلگومرا» تشکیـل شـده به چشــم می‌‌خورد، این اراضی، حواشی قاضی جهان را پوشانیــده است، این تراکمـات بصــورت تـــراسهای طویلی است که در بین آنها در دره‌هایی نه چندان عمیق ولی باز و وسیـع قــــراردارد که دره‌ها و شیارهای چندی کناره‌های آنها را در هم گسیخته است.