رودکی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ابوعبدالله جعفربن محمدبن حکیم‌بن عبدالرحمن‌بن آدم رودکی از شاعران ایرانی دورۀ سامانی در قرن چهارم هجری قمری‌ست. وی در تاریخ (۳۲۹ هجری قمری) درگذشت. او استاد شاعران آغاز قرن چهار هجری قمری ایران است. از کودکی نابینا بوده است و به‌روایتی بعدها او را کور کردند. رودکی در روستایی به‌نام رودک در نزدیکی نخشب که امروزه با نام قرشی در ازبکستان است به‌دنیا آمده است.[نیاز به ذکر منبع]
رودکی در دربار امیر نصر سامانی بسیار محبوب شد و ثروت بسیاری به دست آورد. می‌گویند رودکی در حدود یک میلیون و سیصدهزار بیت شعر سروده است و درموسیقی، ترجمه و آواز نیز دستی داشته است.[نیاز به ذکر منبع]
وی اسماعیلی بود و نصر نیز نخستین امیری بود که این مذهب را پذیرفت و به‌مبلغین اسماعیلی اجازه داد تا در قلمروش آزادانه مذهب خود را تبلیغ کنند.[نیاز به ذکر منبع]
پس از خلع نصر سامانی، عده‌ای در پی آزار و اذیت رودکی و سایر اسماعیلیان برآمدند، رودکی از دربار طرد شد و در فقر درگذشت.[نیاز به ذکر منبع]
می‌گویند قدرت و تسلط رودکی در شعر و موسیقی به اندازه‌ای بوده است که نیروی افسونگری شعر و نوازندگی وی در ابو نصر سامانی چنان تأثیر گذاشت که وی پس از شنیدن شعر «بوی جوی مولیان» بدون کفش، هرات را به‌مقصد بخارا ترک کرد.[نیاز به ذکر منبع]
| بوی جوی موليان آيد همی | ياد يار مهربان آيد همی | |
| :ريگ آموی و درُشتی‌های او | زيرپايم پرنيان آيد همی | |
| آب جيحون از نشاط روی دوست | خنگ ما را تا ميان آيد همی | |
| ای بخارا ، شاد باش و دير زی | مير زی تو شادمان آيد همی | |
| مير سرو است و بخارا بوستان | سرو سوی بوستان آيد همی | |
| مير ماه ست و بخارا آسمان | ماه سوی آسمان آيد همی |
مهمترین اثر او کلیله‌ودمنه منظوم است. جز آن سه مثنوی از او به‌ما رسیده و از بقیه اشعارش جز اندکی نمانده است.
[ویرایش] منابع
[ویرایش] جستارهای وابسته
- پیشگامان شعر فارسی
- شعر سبک خراسانی
- شاعران پارسی‌گوی
