بوانات
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
موقعيت جغرافيايی
شهرستان بوانات در شمال شرقی استان فارس و در فاصله ۲۴۰ کيلومتری شهر شيراز قرار دارد که مساحت آن ۲/۴۹۹۲ کيلومترمربع می باشد. از شمال به استان يزد و شهرستان آباده، از جنوب به شهرستانهای ارسنجان، نی ريز، از غرب به شهرستانهای خرم بيد و مرودشت و از سمت شرق به استان يزد شهرستان خاتم منتهی می‌گردد. در مورد واژه بوانات دو وجه نام گذاری وجود دارد. يکی بون به معنی بهره است که بعدها با ات تازی جمع شده است و ديگری به معنی بوان (بهشت) است که به مکان سر سبز دلالت دارد. مرکز اين شهرستان سوريان است و دارای دو بخش مر کزی و سرچهان است.
جمعيت
جمعيت شهرستان ۴۹۰۴۵ نفر است که در قالب ۱۰۰۰۹ خانوار می‌‌باشد و ميانگين بعد خانوار شهرستان برابر ۹/۴ نفر است.۲۰٪ جمعيت شهرستان شهرنشين و ۸۰٪ آن روستانشين اند. ۳۴٪ جمعيت شهرستان را فعالان اقتصادی تشکيل داده و نرخ بيکاری در اين شهرستان ۱۴٪ است و حدود ۸۰٪ جمعيت شهرستان باسواد هستند. بوانات دارای دو بخش مرکزی و سرچهان است که شامل دهستانهای مزايجان، سروستان، باغستان، توجردی، باغ صفا، سيمکان و سرچهان است و در کلً دارای ۱۱۰ روستا است.
جاهای ديدنی
از جاهای ديدنی آن می‌توان امامزاده شاه ميرحمزه و تفريح‌گاه محمد حنفيه را نام برد.درباره بنای امامزاده شاه مير حمزه:اين بنا از نظر گچ بری،معجر،درهای خاتم،منبتكاری،اسلوب معماری طاق و گنبد در رديف ۳۰۵ ثبت آثار تاريخي شده است. اين امامزاده از فرزندان امام موسي كاظم(ع) است كه با گروه زيادی به ايران آمد.ورود اين كاروان به ايران مصادف با درگذشت حضرت رضا(ع) و تعقيب آنان از طرف حاکمان شد كه اولين برخورد آنهادر خانه زنيان فارس بود و از آنجا بني هاشم به اطراف پراكنده شده و هر كس برای حفظ جان خويش راه دياری را در پيش گرفت.همزه و خواهرش در محلی به نام دهكده بزم که اکنون در ۲۲ كيلومتری سوريان (مركز بوانات) قرار دارد به قتل رسيده يا درگذشته اند و مقبره آنها به فاصله دويست متر از يكديگر قرار گرفته است.
آثار کنونی بنا
بناي كنونی امامزاده عبارت است از يک گنبد مدور به ارتفاع تقريبي ۱۶ متر كه سبك طاق مدور آن عيناً به قيصريه بازار لار شباهت دارد. دور تا دور بدنه طاق در فواصل معين كتيبه هاي كوچكي از خط كوفي تزييني قرار گرفته. سه شاه نشين در جهات شمال، جنوب و مشرق واقع شده و درب ورودي رو به مغرب باز می‌شود. محوطه امام زاده عبارت است از فضاي نسبتاً بزرگي كه درختان چنار كهنسال آن حاكي از آن است كه لااقل از هفتصد سال پيش امامزداه مورد توجه مردم بوده است.
درب ورودي حياط امامزاده نيز در سمت باختر قرار دارد كه سردر آن فرو ريخته و تنها قسمت جزيي از گچ بري هاي آن باقي مانده است. اين گچ بري‌ها يكي از نفيس ترين آثار هنري قرن دهم هجري به شمار می‌‌رود. تناسب عجيب و خوش حالت اسليمي‌ها با نقوش بديع و زنده و صحنه هاي جاندار نزاع شير و آهو علاوه ب اين كه حاكي از چربدستي هنرمندان است به وضعي خيال انگيز مبين هيجانات و مظاهر روحي مردم در سواحل كوير است.
در ضلع دست راست ورودي اشعاري بر قطعه سنگي منقور است كه نصب آن به دستور ميرزا محمدحسين وزير صورت گرفته و تاريخ آن معادل با مجموع حروف ابجدي اين مصرع (بحمدالله دعاي خير حاصل) يعني سال ۱۰۷۴ است.
درب امامزاده نيز قديمي است و در قسمت بالايي آن آيتي از قرآن به صورت برجسته نقر گرديده است. محوطه اي كه درب ورودي بدان منتهي می‌شود و به وسيله درب ديگري از حرم جدا شده عبارت از طاقي است كه داراي اشكال هندسي است و گچ بري هاي بسيار زيبايي از سقف آن فرو ريخته و قسمتي نيز زير گچ كاري هاي بعدي پنهان مانده. در ضلع دست راست درب دو لنگه اي خاتم كاري اتاقي است كه آن هم از آثار دوران صفوي است.در وسط درب نوشته شده (عمل استاد علي بمان نجار ۹۹۳) و دور تا دور قسمت بالايي چهارچوب با خط ثلث زيبايي اسامي دوازده امام كنده كاري شده. معجر چوبي از سه طرق منقش به كنده كاري هاي برجسته می‌‌باشد كه به دستور شاه عباس بزرگ (۹۹۴ - ۱۰۳۸) تهيه شده. بر روي درب معجر با خط ثلث نوشته شده (كتبه الفقير بماند علي في السنه الف و سبع)
در ضلع ديگر معجر اشاعري حاكي از اني كه به دستور شاه عباس اول معجر تهيه شده نقر می‌‌باشد و ماده تاريخ تهيه آن هم كه در سنه ۱۰۰۷ می‌‌باشد چنين سروده شده:
چو فيض لـم يزلی است اين،تو نيز تاريـخش اگر طلـب كنی از ( فيض لـم يزل ) درياب
روی ديوار غربي نيز گچ بری زيا و خوش خطي ديده می‌شود كه نام استاد كار آن را چنين نقش نموده (عمل استاد شمس الدين عبدالحسين اصفهاني بنا).
گچ بري جرزها يكي از شاه نشين هاي داخل حرم نيز بيانگر اين است كه قبل از پادشاهي شاه عباس كبير گچ بري‌ها تهيه شده و بيت زير تاريخ آن را نشان می دهد:
به اهـتمـان هـمام الا نام گشـت تمـام به سال نهصد و پنجاه و سه به فتح و ظفر
الگو:جغرافيا-ناقص
 |
|
|---|---|
| مرکز | شیراز |
| شهرستان‌ها |
آباده | ارسنجان | استهبان | اقلید | بوانات | جهرم | خرم‌بید | داراب | زرین‌دشت | سپیدان | شیراز | فراشبند | فسا | فیروزآباد | قیر و کارزین | کازرون | لارستان | لامِرد | مرودشت | ممسنی | مهر | نیریز |
| شهرها |
آباده طشک | آباده | اردکان | ارسنجان | اشکنان | اقلید | اهل | اوز | ایج | ایزدخواست | باب‌انار | بالاده | بنارویه | بهمن | بوانات | بیرم | بیضا | جنت‌شهر | جهرم | جویم | حاجی‌آباد | خاوران | خرامه | خشت | خنج | خور | داراب | داریان | رونیز | زاهدشهر | زرقان | سده | سروستان | سعادت‌شهر | سیدان | ششده | شهر پیر | شیراز | صغاد | صفاشهر | علامرودشت | فتح‌آباد | فراشبند | فسا | فیروزآباد | قائمیه | قادرآباد | قطب‌آباد | قیر و کارزین | کازرون | کامفیروز | کره‌ای | کنارتخته | کوار | گراش | گله‌دار | لار | لامرد | لپوئی | مرودشت | مشکان | مصیری | مُهر | میمند | نودان | نورآباد | نیریز | وراوی |
| آثار دیدنی |
آرامگاه سعدی | ارگ کریمخانی | بازار وکیل | باغ ارم | باغ عفیف‌آباد بند امیر | بیشاپور | پاسارگاد | تخت جمشید | حافظیه | کاخ سروستان | کعبه زرتشت | مسجد وکیل | نارنجستان قوام | نقش رجب | نقش رستم | |
