Σαλώνων Ησαΐας
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Ησαΐας, επίσκοπος Σαλώνων (1769-1821) ήταν κληρικός και αγωνιστής της Επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε στη Δεσφίνα της Φωκίδας. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στα Σάλωνα από τον καλόγερο Γεράσιμο Λύτσικα.
Το 1797 έγινε μοναχός στη Μονή Προδρόμου Δεσφίνας και χειροτονήθηκε διάκος στη Μονή Οσίου Λουκά. Μαθήτευσε στα Γιάννενα, κοντά στον Κοσμά Μπαλάνο και τον Αθανάσιο Ψαλίδα. Στη συνέχεια σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, όπου γνωρίστηκε με τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’. Επέστρεψε στη Δεσφίνα ως ιερέας και το 1818 χειροτονήθηκε δεσπότης και έγινε επίσκοπος Σαλώνων. Δύο χρόνια μετά έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας, αναπτύσσοντας φιλανθρωπική δράση, συγκεντρώνοντας χρήματα και όπλα τα οποία αποθήκευε στα Σάλωνα.
Στις αρχές του 1821 συναντήθηκε με τον πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη και στις 11 Μαρτίου αποβιβάστηκε στην Αντίκυρα. Εκεί συναντήθηκε με τον Αθανάσιο Διάκο, όρκισε τους επαναστάτες και κύρηξε την επανάσταση στη Βοιωτία. Στη συνέχεια κατέθεσε τα άμφιά του, συνεργάστηκε με τον Πανουργιά και τους προεστούς Γιαγτζή, Κοντορρήγα και Κεχαγιά, υψώνοντας τη σημαία της Επανάστασης στα Σάλωνα.
Μετά την πτώση του Κάστρου στα χέρια των Ελλήνων ο Ησαΐας σπεύδει να συναντήσει τον Διάκο και τον Δυοβουνιώτη στο Ζητούνι, αλλά στη σύγκρουση με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη στη Χαλκωμάτα, τραυματίζεται θανάσιμα. Υπήρξε πρωτοπόρος κληρικός του Αγώνα, ο πρώτος δεσπότης που έπεσε στη μάχη για την εθνική ανεξαρτησία.
