Καντόνι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα είκοσι έξι καντόνια της Ελβετίας είναι οι διοικητικές υποδιαιρέσεις της ομοσπονδιακής Ελβετίας. Ιστορικά και μέχρι τα μέση του 19ου αιώνα, κάθε καντόνι στην τότε συνομοσπονδία ήταν κυρίαρχο κράτος, με τα σύνορα, το στρατό, και το νόμισμά του. Η ομοσπονδιακή δομή καθιερώθηκε το 1848. Κατά τη διάρκεια του δέκατου έκτου αιώνα, η ελβετική συνομοσπονδία αποτελούταν από δέκα τρία αυτοκυβερνώμενα κράτη. Αυτά τα κράτη κλήθηκαν καντόνια, και υπήρξαν δύο διαφορετικά είδη καντονίων: έξι δασικά καντόνια και επτά αστικά καντόνια. Τα έξι δασικά καντόνια ήταν λαϊκές δημοκρατίες, ενώ τα επτά αστικά καντόνια κυβερνούνταν από τα συμβούλια πόλεων. Εντούτοις, αυτά τα τα συμβούλια πόλεων ελέγχονταν από τις μικρές ολιγαρχίες των πλούσιων πολιτών. Τα αστικά καντόνια περιέλαβαν τη Ζυρίχη, τη Βέρνη, και τη Βασιλεία.

Κάθε καντόνι έχει το σύνταγμα, το νομοθετικό σώμα, την κυβέρνηση και τα δικαστήριά του. Τα περισσότερα από τα νομοθετικά σώματα των καντονίων είναι τα Κοινοβούλια, το μέγεθός των οποίων που ποικίλλει μεταξύ πενήντα οκτώ και διακοσίων εδρών. Μερικά νομοθετικά σώματα είναι γενικές συνελεύσεις (Landsgemeinden).

Οι καντονικές κυβερνήσεις αποτελούνται από πέντε η επτά μέλη, ανάλογα με το καντόνιο. Όλα τα θέματα που δεν εμπίπτουν ρητά στη συνομοσπονδία σύμφωνα με το ελβετικό σύνταγμα ρυθμίζονται από τα καντόνια, που επίσης καθορίζουν και το βαθμό αυτονομίας των δήμων. Τα μεγέθη των καντονίων είναι εξαιρετικά διαφορετικά: από ακριβώς 37 έως 7.105 τετραγωνικά χλμ. και πληθυσμοί από 14.900 έως 1.244.400. Σε καντονικά θέματα, η άμεση δημοκρατία υπό μορφή γενικών συνελεύσεων (Landsgemeinde) είναι τώρα περιορισμένη στα καντόνια Appenzell Innerrhoden και Glarus. Σε όλα τα άλλα καντόνια τα δημοκρατικά δικαιώματα εκφράζονται μέσω ψηφοφορίας.

Μετα από τη δημιουργία του καντονίου Jura το 1978 δεν έχει υπάρξει κανένα νέο καντόνι. Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1999, ο αριθμός καντονίων είναι επίσημα είκοσι έξι, αλλά ο αριθμός κρατών (Stände) σχετικών για την εκλογή του Συμβουλίου των κρατών (Ständerat) και της ψηφοφορίας στις ομοσπονδιακές πρωτοβουλίες, είναι είκοσι τρία: τα καντόνια Unterwalden, Appenzell, και της Βασιλείας μετριούνται ως δύο μισα-καντόνια. Το Unterwalden διαιρείται σε Obwalden και Nidwalden, το Appenzell σε Innerrhoden και Ausserrhoden, και η Βασιλεία διαιρείται σε Βasel - Stadt και Βasel - Landschaft.

[Επεξεργασία] Κατάλογος και χάρτης

Σημαία	Abbr	Καντόνι	Από τό	Πρωτεύουσα	Πληθυσμός1	Έκταση2	Πυκνότητα3	Δήμοι της Ελβετίας1	Επίσημες γλώσσες
	ZH	Ζυρίχη	1351	Ζυρίχη	1,228,600	1,729	701	171	γερμανική
	BE	Βέρνη	1353	Βέρνη	947,100	5,959	158	399	γερμανική, γαλλικά
	LU	Λουκέρνη	1332	Λουκέρνη	350,600	1,493	233	107	γερμανική
	UR	Uri	1291	Altdorf	35,000	1,077	33	20	γερμανική
	SZ	Schwyz	1291	Schwyz	131,400	908	143	30	γερμανική
	OW	Obwalden (Obwald)	1291	Sarnen	32,700	491	66	7	γερμανική
	NW	Nidwalden (Nidwald)	1291	Stans	38,600	276	138	11	γερμανική
	GL	Glarus	1352	Glarus	38,300	685	51	28	γερμανική
	ZG	Zug	1352	Zug	100,900	239	416	11	γερμανική
	FR	Φρίμβουρ	1481	Φρίμβουρ	239,100	1,671	141	242	γαλλικά, γερμανική
	SO	Solothurn	1481	Solothurn	245,500	791	308	126	γερμανική
	BS	Basel-Stadt (Βασιλεία-Πολη)	1501	Βασιλεία	186,700	37	5,072	3	γερμανική
	BL	Basel-Landschaft (Βασιλεία-Επαρχια)	1501	Liestal	261,400	518	502	86	γερμανική
	SH	Σάφχαουζεν	1501	Σάφχαουζεν	73,400	298	246	34	γερμανική
	AR	Appenzell Ausserrhoden	1513	Herisau4	53,200	243	220	20	γερμανική
	AI	Appenzell Innerrhoden	1513	Appenzell	15,000	173	87	6	γερμανική
	SG	St. Gallen	1803	St. Gallen	452,600	2,026	222	90	γερμανική
	GR	Graubünden (Grisons)	1803	Chur	185,700	7,105	26	211	γερμανική, ραιτορομανικά, ιταλικά
	AG	Aargau (Αργοβια)	1803	Αραου	550,900	1,404	388	232	γερμανική
	TG	Thurgau (Θουργοβια)	1803	Frauenfeld	228,200	991	229	80	γερμανική
	TI	Ticino	1803	Bellinzona	311,900	2,812	110	244	ιταλικά
	VD	Vaud	1803	Λοζάνη	626,200	3,212	188	382	γαλλικά
	VS	Valais	1815	Sion	278,200	5,224	53	160	γαλλικά, γερμανική
	NE	Neuchâtel	1815	Νέφσατελ	166,500	803	206	62	γαλλικά
	GE	Γενεύη	1815	Γενεύη	414,300	282	1,442	45	γαλλικά
	JU	Jura	1979	Delémont	69,100	838	82	83	γαλλικά
	CH	Ελβετία		Βέρνη	7,261,200	41,285	174	2,890	γερμανική,γαλλικά, ιταλικά, ραιτορομανικά

Σημειώσεις: ¹ 31 Δεκέμβριου 2001, Εθνικές στατιστικές, ² km², ³ per km², με βάση τον πληθυσμό του 2000 ⁴ έδρα της κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου, η έδρα των δικαστικών αρχών είναι η πολη Trogen.

Τα διο γραμματα για τα ελβετικά καντόνια χρησιμοποιούνται ευρέως, π.χ. στις πινακίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων και σρους κώδικους ISO 3166-2 (με το πρόθεμα "CH-", π.χ. CH-SZ για το καντόνι Schwyz).

[Επεξεργασία] Ονόματα των καντονίων σε διάφορες γλώσσες

Τοπική γλώσσα	ISO / K.z.	γερμανική 1	γαλλικά 1	ιταλικά 1	ραιτορομανικά 1	Ελληνικά 2
Aargau	AG	Aargau	Argovie	Argovia	Argovia	Αργοβία
Appenzell Ausserrhoden	AR	Appenzell Ausserrhoden	Appenzell Rhodes-Extérieures	Appenzello Esterno	Appenzell dador	Απεντσελ Εξοτερικο Ροδες
Appenzell Innerrhoden	AI	Appenzell Innerrhoden	Appenzell Rhodes-Intérieures	Appenzello Interno	Appenzell dadens	Απεντσελ Εσοτερικο Ροδες
Basel-Landschaft	BL	Basel-Landschaft	Bâle-Campagne	Basilea-Campagna	Basilea-Champagna	Βασιλεία-Επαρχια
Basel-Stadt	BS	Basel-Stadt	Bâle-Ville	Basilea-Città	Basilea-Citad	Βασιλεία-Πολη
Bern	BE	Bern	Berne	Berna	Berna	Βέρνη
Fribourg	FR	Freiburg	Fribourg	Friburgo	Friburg	Φριμπουρ
Genève	GE	Genf	Genève	Ginevra	Genevra	Γενεύη
Glarus	GL	Glarus	Glaris	Glarona	Glaruna	Γλάρους
Graubünden	GR	Graubünden	Grisons	Grigioni	Grischun	Γριζόνα
Jura	JU	Jura	Jura	Giura	Giura	Γίουρα
Luzern	LU	Luzern	Lucerne	Lucerna	Lucerna	Λουκέρνη
Neuchâtel	NE	Neuenburg	Neuchâtel	Neuchâtel	Neuchâtel	Νέφσατελ
Nidwalden	NW	Nidwalden	Nidwald	Nidwaldo	Sutsilvania	Νίτβαλντεν
Obwalden	OW	Obwalden	Obwald	Obwaldo	Sursilvania	Ομπβάλντεν
Sankt Gallen	SG	St. Gallen	Saint-Gall	San Gallo	Son Gagl	Σάνκτ Γκάλεν
Schaffhausen	SH	Schaffhausen	Schaffhouse	Sciaffusa	Schaffusa	Σαφχαουζεν
Schwyz	SZ	Schwyz	Schwyz	Svitto	Sviz	Σβίτς
Solothurn	SO	Solothurn	Soleure	Soletta	Soloturn	Σόλουρα
Thurgau	TG	Thurgau	Thurgovie	Turgovia	Turgovia	Θουργοβία
Ticino	TI	Tessin	Tessin	Ticino	Tessin	Τιτσίνο
Uri	UR	Uri	Uri	Uri	Uri	Ουρι
Valais	VS	Wallis	Valais	Vallese	Vallais	Βαλε
Vaud	VD	Waadt	Vaud	Vaud	Vad	Βαουτ
Zug	ZG	Zug	Zoug	Zugo	Zug	Τσουγκ
Zürich	ZH	Zürich	Zurich	Zurigo	Turitg	Ζυρίχη