Βριγαντίνο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Βριγαντίνο ή Βεργαντίνο ή Περγαντίνο ήταν τύπος ιστιοφόρου πλοίου που σήμερα έχει εκλείψει.

• Ακολουθεί παλαιότερη περιγραφή και σε παρενθέσεις δίδεται η ερμηνεία ή ο επίσημος όρος.

Το κλασσικό Βριγαντίνο: ήταν σκάφος με "πρύμνη αϊνά" (=κάθετη), όπως των "τσερνικιών", έφερε τρία κατάρτια (ιστους) το "μπομπρέσο" (πρόβολο), που προβάλει έξω από τη πλώρη και με κλίση προς τα πάνω, και δύο "όρθια" (ιστοί), το "τουρκέτο" (ο ακάτιος ιστός) πλώρα και το "μεγάλο" (μέγας ιστός) πρύμα.
Ήταν και τα τρία "μονοκόμματα" (επίβολοι ιστοί) δίχως μπαστούνι (δοράτιο του αρτέμωνα), ούτε "τσιμπούκια", (=επιστήλια). Είχε "αντένες στραυρωτές" (κεραίες σταυρωτές, - οριζόντια ξύλινα μέρη του καταρτιού που φέρονται τα πανιά), καμία στο "μπομπρέσο", τρεις στο "τουρκέτο", δύο στο "μεγάλο" και μια τρίτη μεγάλη λοξή από πρύμνης προς πλώρα όπως του λατινιού της βάρκας που την λέγανε "όρσα".
Τα πανιά του (ιστιοφορία) ήταν: από το "μπομπρέσο" 3 "φλόκους" τον "κόντρα φλόκο" (πρόθοον), τον μεγάλο φλόκο (αρτέμονα) και την "τουρκετίνα" (αρτεμονίδα). Στον "τουρκέτο" 3 τετράγωνα πανιά τον "τρίγκο" (ακάτιο) κάτω-κάτω, το "παροκέτο" (δολώνιο) και το πλωριό "παπαφίγκο" (φωσώνιο) το ψηλότερο. Στον μέσο κατάρτι (μέγα ιστό) είχε 2 τετράγωνα πανιά, η "γάπια" (δόλων) στη μέση του, και το "παπαφίγκο" ή "μπαφίγκο", (φώσων) στο ψηλό, ούτε "μαΐστρα" (μεγίστη), υπήρχε σ΄ αυτό το "σκαρί" (=ως τύπο πλοίου), ούτε "μπούμα", (επίδρομος), υπήρχε, τ΄ αντικαθιστούσε και τα δύο ένα πελώριο τριγωνικό πανί στο σχήμα λατινιού βάρκας που ήταν δεμένο με την λοξή αντένα την "όρσα" ονομαζόμενο και αυτό "όρσα πανί" και που έκανε το καράβι να ορτσάρει (να προσάγει), να σπρώχνει.

Αυτό ήταν κατά την περιγραφή το Βριγαντίνο ο πρόδρομος του Βρικίου που κατά τον 17ο αιώνα και 18ο αιώνα το ιστίο "όρσα", επειδή πίεζε πολύ τον ιστό με το μέγεθός του έβαλαν στη θέση αυτού την αντένα την λεγόμενη "πίκι" (κέρας) με το ιστίο αυτής την λεγόμενη "μπούμα" (επίδρομο) και με το πέρασμα του χρόνου γίνονταν και άλλες τελειοποιήσεις προσθέτοντας στη κάτω αντένα του μεγάλου ιστού την "μαΐστρα" (μεγίστη, -μεγάλο πανί που έφθανε μέχρι τα "παραπέτα" του πλοίου, τα πλευρικά προστατευτικά, του καταστρώματος). Επίσης προστέθηκαν πανιά μεταξύ του πρωραίου και μεγάλου ιστού όπως ένα μικρό τετράγωνο πανί σε κάθε όρθιο ιστό (κατάρτι) ονομαζόμενο "κούντρο" ("σίπαρος") και τριών τριγωνικών που φέρονταν ως φλόκοι μεταξύ των 2 ιστών την "σταντζαβέλα" (μεγάλη προτονίς), το "βελαστραλιό της γάπιας" (προΐστιο δόλωνος) και το "βελαστραλιό του μπαφίγκου" (προΐστιο φώσωνος).

[Επεξεργασία] Ναυτική Ιστορία

Τέτοιος τύπος πλοίου ήταν το τελειοποιημένο Βριγαντίνο "Λα Πας" που πρωτοήλθε το 1819 στην υπόδουλη ακόμη Ελλάδα με σημαία Ιονίου Πολιτείας του Κερκυραίου Πέτρου Γ. Λυκούδη, (προπάππου του Στυλιανού Ε. Λυκούδη αντιναυάρχου Β.Ν.), ο οποίος από Αντινάυαρχος του Βενετικού στόλου, μετά την κατάλυση της Βενετικής Δημοκρατίας, είχε προσληφθεί ως Υποπλοίαρχος στον Ρωσικό στόλο της κατοχής της Επτανήσου και αργότερα ως Πλωτάρχης του στόλου του Γκαντώμ, κατά την Γαλλική κατοχή της Επτανήσου για να τελειώσει εμποροπλοίαρχος στο Βριγαντίνο του που αγόρασε για να ζήσει την οικογένειά του, πουλώντας τα κτήματά του στην Κέρκυρα. Γεγονός πάντως ήταν πως με βάση το σχέδιο αυτού του σκάφους του "Λα Πας" τροποποιήθηκαν τα παλιά ελληνικά σκάφη τόσο που οι απεικονήσεις πολλών πλοίων του Αγώνα του 21 ενώ αναφέρονται ως Βριγαντίνια ή Βριγαντίνα παριστάνονται ως Βρίκια. Αλλά και στο ημερολόγιο του ναυάρχου Γ. Σαχτούρη το μεν έτος 1824 αναφέρει την ναυαρχίδα του "Αθηνά" ως Bριγαντίνο, το δε 1825 ως Βρίκιον!