Dewletê Amerikaê Yewbiyaey
Wikipediya ra, ensiklopediya xosere
 |
|
| Paytext | Washington |
| Suka tewr gırde | New York |
| Zıwan | İngilizki |
| Hokmet | Federasyon |
| Erd | |
| - Pêro-pia | 9.631.418 |
| - % awe | (%) 4,87 |
| Nıfuse | |
| - Pêro-pia | 298,754,511 |
| - Sıxletina nıfuse serê km² | 30/km² |
| Yewiya Perey | Dolar ($) (USD) |
| Warey Saete | (-4) - (-10) |
| Kılmkerdışê pela interneti | .us |
| Kodê têlefoni | +1 |
Dewletê Amerikaê Yewbiyaey (DAY) mıntıqa ra zımeyê qıta Amerika dera. Zımey (Şımalê) Amerika de Kanada; veroc (cenub) de Meksika; rocawan (ğerb) de Okyanuso Pasifik; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Oyanuso Atlantik estê. Paytextê Amerika Washingtono. Dewletê Amerikaê Yewbiyaey eyaletan ra yena pêra (mıteşekkıla). 50 eyalet esto. Amerika ezaa NATOy, ê Mılliyetanê Yewbiyaiyan (UN), NAFTA u G8ia.
Contents |
[bıvurne / bınusne] Tarix
İşğalê şaranê Ewropa ra raver, aşirê Postesuri (Kızıldereli) tey mendêne. Wextê asrê 15. de mılletanê Ewropa Amerika işğal kerde. Eskerê Ewropa zaf Postesuri kışti (11 milyon). Ver de Amerika koloniya/mıstemera Britanya biye. Feqet serra 1776i de Amerika xo xoser (serbest) ilan kerd. Raver Amerika 13 eyaletan ra ibarete biye. Serra 1803i de, Dewletê Amerika 15 milyon dolar perey day Fransa u gırewt mıntıqa Louisiana (Louisiana Purchase). Serra 1845 – 1848i de Amerika Texas, California, Arizona, New Meksiko, Colorada u Neveda Meksika ra işğal kerdi. Amerika Cengê Dınyaê I. u II. de ğalıb veciya u biye yew serqewete.
[bıvurne / bınusne] İklim u Suki
Seba ke erdê Amerika zaf hera u gırdo, iklimê Amerika zaf vuriyeno. Zımey Amerika zaf serdıno labelê veroc (cenub)ê xo zaf germıno. Qutbê cemedi ki, coli ki tey estê.
Sukê (Bacarê) Gırdi:
- 1. New York. Nıfuse: 8.104.079
- 2. Los Angeles. Nıfuse: 3.845.541
- 3. Chicago. Nıfuse: 2.862.244.
- 4. Houston. Nıfuse: 2.012.626.
- 5. San Francisco. Nıfuse: 744.230.
Sukê New York u Los Angelesi zaf raver şiyê. New York bına u banê xeylê berzi estê, bacarê dewizio, paytextê borsao, merkezê iqtısadê Amerika u Dinyaê. Los Angeles merkezê film u xeceliyayışio. Hollywood Los Angeles ra zaf nezdiyo.
[bıvurne / bınusne] Nıfus
Nıfusa Amerika 298 milyonia. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê. Şarê Ewropa, Afrika, Asya tey zafa. Miyanê sıpêy u zenciyun riyê politika cêrakerdışia verêne ra serdıno. Derd u qehra weşiye zenciyan rê gıranêro. Sindorê Meksika ra zaf merdumi vêrenê Amerika; labelê şarê Meksika leteo zêde qaçax gureyeno/xebetiyeno. Amerika de xeylê dini yenê diyaene. Dinê Amerika İsewitino/Xrıstiyanino (mezhebê mılletê Amerika Protestano), labelê Musewiy/Yahudiy ki zafê. Taê Mısılmani zi estê. Zıwano resmi çıniyo, hama şarê Amerika İngilizki qısey kenê. Taê İspanyolki ki qısey kenê.
[bıvurne / bınusne] İqtisad
İqtısadê Amerika zaf qewetına. Dinya de sıra yewine dera. Teknoloci u komputerê Amerika zaf be kaliteyê. Amerika xeylê wasıtan (otomobilan) vecena. Ford, GM, Toyota, Honda Amerika de vıraziyenê. İdxalatê (eksport) Amerika zafo. Amerika idxalat u ixhracat ra dınya de dora yewine (1.) dera.
[bıvurne / bınusne] Eyalatê Amerika
|
|
|
|
|
[bıvurne / bınusne] Çımey
- Atlasê Amerika (Ingilizki)
- CIA World Factbook (Ingilizki)
- White House (Sarayê Sıpe) (Ingilizki)
 |
Dewleti Amerika | |
|---|---|---|
|
Arcantin • Bahama • Barbados • Brezilya • Bolivya • Cameika • Amerika • Dominik • El Salvador • Ekvador • Haiti • Honduras • Guatemala • Guyana • Kanada • Karibiye • Kolombiya • Kosta Rika • Kuba • Meksika • Nikaragua • Panama • Paraguay • Peru • Puorto Riko • Suriname • Şili • Trinidad u Tobago • Uruguay • Venezuela |
||
