Gebundene Rotation
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe) |
Mit bundener Rotation bezeichnet mer in dr Astronomi dr speziell Fall vu ere Spin-Bahn-Kopplig, wo e Himmelskörper sich während eim Umlauf um e andere Himmelskörper gnau einmol um si eigeni Ax drillt. Also e Rotationsperiode (engl. spin) un e Umlaufzit um dr Muederkörper im Verhältnis 1:1.
So umlauft dr Mo d'Erde in bundener Rotation. Deswäge zeigt er uns immer die gliiche Site. Au die bi dr andere Planete im Sunnesystem trättet in dr Regel bi ihre Mönd e bundeni Rotation uf, wo wohrschins uf die gliich Art wie bim Erdmo entstande isch. E Usnahm isch numme dr Hyperion bim Saturn, als eme reguläre Mond vu eme innere Satellitesystem. Die witt entfernte Zwergmönd vu dr Gasriise zeige degege chei bundeni Rotation.
Bundeni Rotation entstoht dur Gezittechräfte, wo d'Eigerotation vu kleinere Himmelskörper im Schwerefeld vu grössere abbremse. Ähnlich wie sich im Wasser vu dr Erde sichtbari Fluetberge zeige, däte sich au bi ere Eigerotation vum Mo relativ zue dr Ax Erde-Mo d'Gsteinsoberflächi vum Mo gringfüegig hebe un senke. Säll dät Ribig erzüge, wo d'Eigerotation bremse dät.
Gnau säll isch au iträtte. So isch es nooch Johrmillione zue eme (relative) Stillstand vu dr Eigerotation, chumme wie mir si am Mo beobachte chänne. Andererseits bremst au dr im Verhältnis zue dr Erde rächt gross Mo nooch wie vor d'Erdrotation ab, so dass d'Däg allmählich, wenn au sehr langsam, immer länger werre. In dr Kridezitt isch dr Dag numme bi öppe 22 bis 23 Stund Längi gläge. Bi dem Vorgang ybertrait d'Erde Drillimpuls uf dr Mo, wo defir sorgt, dass säller sich dodur um öppe 4cm im Johr vu dr Erde entfernt. Dr Mo isch also früeher dr Erde nächer gsi.
E Sunderfall vu dr bundene Rotation isch d' Korotation, bi dem sich beidi Himmelskörper während eim Umlauf gnau eimal um ihr eigeni Ax drille. Säll isch bim Zwergplanetepaar Pluto-Charon bispilswiis dr Fall, wo beidi mit eme Masseverhältnis vu öppe 7:1 e sehr chleine Masseunderschid ufwiise.
Bi starch elliptische Umlaufbahne chänne au anderi, chleini ganzzahligi Verhältnisse vu Rotationsperiode un Umlaufzit (Spin-Bahn-Kopplige) aufträtte. So drillt sich dr Merkur während zwei Umlaife um d'Sunne gnau dreimol um die eige Ax.
Der Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Gebundene Rotation“ us dr dytsche Wikipedia.
