Motî:tchôkî
Èn årtike di Wikipedia.
B>tchôkî (codjowaedje)
I. [v.c.]
1. fé moussî (ene grosse sacwè dins on trô). Tchôke li broke e trô divant del tchessî a côps d' ma. On dit eto: fôrer 2, herer, tchiker, sititchî. F. enfoncer, faire pénétrer, introduire. >> tchôkî el tiesse: fé acroere. On n' lyi såreût tchôkî çoula el tiesse. I n' lyi fåt nén tchôkî ça e s' tiesse. Vos n' estîz nén co rsouwés padrî vos orayes k' on vos tchôkéve totes ces biestreyes et ces mintreyes la dins l' tiesse come on etone del tchå a boudin dins des boyeas (W. Bal). F. fourrer dans le crâne.
2. fé bodjî. Tchôke ça pus lon ! Li hiertcheu tchôke si berlinne divant lu (Motî da Haust). On dit eto: tchôkî evoye, bouter, poûssî, bôrer. F. pousser, déplacer. >> i (ele) ni va nén pus lon k' on nel tchôke: c' est on (ene) nawe. Franwal: ahåyant po: indolent(e), nonchalant(e). >> tchôkî å cou: bouter (ene ote, evnd.) pa padrî.
3. mete. Tchôkîz on bwès dins l' feu ! F. mettre.
4. dimander cint côps li minme sacwè. I m' a co vnou tchôkî po k' dji lyi dene di l' ovraedje (A. Carlier & W. Bal). F. importuner, harceler, solliciter.
5. bôrer (rimpli astok). Vola vosse banse plinne et tchôkeye.
6. siervi ene poye, tot djåzant d' on cok, d' èn oujhea. Si vos vloz mete vos oûs a-z acover, i vs fåt èn ôte cok po tchôkî vos poyes. Loukîz a : fortchôkî. F. côcher, couvrir.
7. (pus vite al vwès a nén adjixhant sudjet : esse tchôkî, eye) a) esse emacralé (êye). L' efant ki vént å monde inte onze eures et meynute serè tchôkî (A. Carlier & W. Bal). F. ensorceler. b) aveur on tchôcmwår. Dj' a co stî tchôkî ci nute ci; c' est dandjureus d' aveur bevou do foirt cafè. >> esse tchôké del måke: aveur ene tchôde måke (on tchôcmwår).
II. [v.s.c.]
1. tchôkî so bouter (ovrer) foirt so (èn ovraedje). Il esteut tins d' tchôkî so l' ovraedje. I n' fåt nén låtchî, c' est a tchôkî dsu a moirt ! Loukîz a : bôrer. F. travailler d'arrache-pied.
2. bouter, poûssî. >> tchôkî al rowe: bouter al tcherete (aidî reyussi ene sacwè). >> les måjhires tchôkèt; u: li taeye tchôke: (mot d' houyeu) gn a risse di ralaedje plin d' ene taeye. F. la galerie risque de s'effondrer.
III. si tchôkî [v.pr.]
1. si fé moussî (ene sacwè dins s' coir). Dji m' a tchôkî ene schete dins m' doet. F. se piquer.
2. si stitchî, moussî. Les djouwets divèt esse fwaits po ls efants èn si les saveur tchôkî el boke, et stronner. F. se fourrer. >> si tchôkî el påter° mågré l' Bon Diu: moussî di tote foice dins on raploû, dins ene fiesse wice k' on n' vos vout nén.
3. si cbouter. I drovèt tertos des ouys come les popes ki sont coûtcheyes dins les noûvès boesses padrî l' cwårea; les gaméns s' tchôkèt po mî vey (J. Calozet). F. se poussr, se bousculer.
IV. [viebe sins djin] (mot d' houyeu) risker d' aveur on ralaedje-plin. I tchôke el taeye: i fåt lver l' daxhe. F. y avoir des poussées aux parois.
Parintêye :
Vierbire :
