Sân vận động
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Sân vận động là nơi dành cho các vận động viên thi đấu và luyện tập thể thao. Sân vận động, một địa điểm chủ yếu dành cho các môn thể thao ngoài trời, các buổi hòa nhạc hay những sự kiện khác, bao gồm một sân cỏ hay sân khấu ở giữa mà một phần hay toàn bộ được bao quanh bởi một cấu trúc để khán giả có thể đứng hoặc ngồi trong khi theo dõi sự kiện.
Mục lục |
[sửa] Lịch sử của từ "stadium" (sân vận động)
Từ "stadium" (sân vận động) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp "stadion" (στάδιον), có nghĩa là "nơi mà người ta đứng" . Sân vận động cổ xưa nhất từng được biết đến nằm ở Hy Lạp, về phía tây của Peloponnese, Hy Lạp, là nơi Đại hội thể thao Olympic cổ đại được tổ chức từ năm 776 trước Công nguyên. Khởi nguồn Đại hội thể thao chỉ bao gồm một môn thi đấu, cuộc thi chạy nước rút dọc theo chiều dài của sân vận. Vì vậy chiều dài của sân vận động Olympia hầu như đã được tiêu chuẩn hóa thành một đơn vị đo khoảng cách (khoảng 190 mét). Việc tiêu chuẩn hóa đường chạy theo độ dài trong khoảng 180-200 mét cũng đã được người La Mã tiếp tục thực hiện. Điều lý thú là khả năng duy trì vận tốc tối đa của một người bị suy giảm sau 200 mét chạy nước rút, điều này vẫn đúng trong điền kinh hiện đại. Những sân vận động của người Hy Lạp và La Mã cổ đại được tìm thấy ở rất nhiều thành phố cổ, trong đó có lẽ nổi tiếng nhất là Colosseum hay Stadium of Domitian, đều ởRome.
[sửa] Sân vận động hiện đại
[sửa] Phân loại
Sân vận động mái vòm có các mái che. Chúng được gọi là các "sân vận động" (stadium) bởi vì kích thước của chúng đủ lớn, và chúng được thiết kế dành cho các môn thể thao ngoài trời. (Những sân được thiết kế dành cho những môn thể thao trong nhà được gọi là nhà thi đấu arenas.) Nhiều sân vận động có mái che một phần, và một số sân thì có thiết kế sân cỏ có thể di chuyển .
Một sân vận động được gọi là "all-seater" khi nó có chỗ ngồi cho tất cả khán giả . Các sân vận động khác được thiết kế sao cho tất cả hay một số khán giả đứng xem cuộc thi đấu .
Các sân vận động giới hạn (term stadium) hướng đến việc chỉ sử dụng cho một môn thể thao nhất định và những hoạt động có liên quan ví dụ như môn bóng bầu dục và bóng đá.
The term "stadium" has also often been used for baseball parks, especially since the construction of Yankee Stadium in 1923, which had a running track initially, as a "true" stadium would, and was also used for football. The term "stadium" caught on for several decades as the title of any outdoor sports facility, even primarily-baseball venues such as Shibe Park (renamed Connie Mack Stadium) and Sportsman's Park (renamed Busch Stadium). Starting in the 1990s the cozier term "ballpark" has returned to favor for baseball-only or primarily-baseball facilities.
[sửa] Kiểu dáng
Các môn thể thao đòi hỏi kích thước và hình dạng sân cỏ khác nhau. Nhiều sân vận động được thiết kế chỉ dành cho một môn thể thao trong khi một số sân vận động có thể thích hợp cho nhiều sự kiện thể thao. Các sân vận động được xây dựng riêng cho các môn bóng đá thì khá phổ biến. Những sân vận động có thiết kế đa dụng thường gặp nhất thì thường kết hợp một sân cỏ bóng đá với một đường chạy xung quanh, sự kết hợp này thường là ổn, mặc dù cần có một số thay đổi. Hạn chế lớn nhất của loại sân này là khán đài cần lùi sâu vào so với sân cỏ, đặc biệt là ở hai đầu sân. Trong trường hợp của các sân vận động nhỏ hơn thì không có khán đài ở đầu sân. Khi các khán đài có ở vòng quanh đường chạy thì sân vận động có hình bầu dục. Khi một đầu sân để trống thì sân vận động có hình móng ngựa (horseshoe shape). Ba loại hình dạng sân vận động trên rất phổ biến.
Ở Bắc Mĩ, nơi mà bóng chày và bóng bầu dục là hai môn thể thao ngoài trời phổ biến nhất, nhiều sân vận động bóng bầu dục/bóng chày đa dụng đã được xây dựng, đặc biệt là trong suốt thập niên 1960, và nhiều sân đã rất thành công. However, since the requirements for baseball and football are significantly different, the trend beginning with Kansas City in 1972-1973, and accelerating in the 1990s, has been toward the construction of single-purpose stadiums. In several cases a football stadium has been constructed adjacent to a baseball park. In many cases, earlier baseball stadiums were constructed to fit into a particular land area or city block. This resulted in asymmetrical dimensions for many baseball fields. Yankee Stadium, for example, was built on a triangular city block in The Bronx, New York City. This resulted in a large left field dimension but a small right field dimension, which added to the stadium's character. Before more modern football stadiums were built in the United States, many baseball parks, including Yankee Stadium, the Polo Grounds, Wrigley Field, Comiskey Park, Tiger Stadium, Fenway Park, Griffith Stadium, Milwaukee County Stadium, Shibe Park, Forbes Field and Sportsman's Park were used by the National Football League or the American Football League.
The spectator areas of a stadium are often referred to as terraces, especially in the United Kingdom but also in some American baseball parks, as an alternative to the term tier. Originally set out for standing room only, they are now usually equipped with seating. Either way, the term originates from the step-like rows which resemble agricultural terraces.
Related, but not precisely the same, is the use of terrace to describe a sloping portion of the outfield in a baseball park, possibly but not necessarily for seating, but for practical or decorative purposes. The most famous of these was at Crosley Field in Cincinnati, Ohio.
Poor stadium design has contributed to disasters such as the Hillsborough disaster and the Heysel Stadium disaster.
[sửa] Corporate naming
In recent decades, the owners of sports stadiums in the United States found it worthwhile to subsidize costs by accepting corporate sponsorships. This trend, which began in the 1970s but accelerated greatly in the 1990s, has led to sponsors' names being affixed to both established stadiums and new ones. In some cases, the corporate name replaces (with varying degrees of success) the name by which the venue has been known for many years -- examples include Toronto's Rogers Centre, previously known as SkyDome. But many of the more recently-built ballparks, such as Milwaukee's Miller Park, have never been known by a non-corporate name. The sponsorship phenomenon has since spread worldwide. There remain a few municipally-owned stadiums, which are often known by a name that is significant to their area, such as Minneapolis' Hubert H. Humphrey Metrodome.
One consequence of corporate naming has been an increase in stadium name changes, for example when the namesake corporation changes its name, or if the naming agreement simply expires. Phoenix's Chase Field, for example, was previously known as Bank One Ballpark but was re-named to reflect the takeover of the latter corporation. San Francisco's historic Candlestick Park was renamed as 3Com Park for several years, but the name was dropped when the sponsorship agreement expired, and it was another two years before a new name of Monster Park was applied. On the other hand, Los Angeles' Great Western Forum, one of the earliest examples of corporate re-naming, retained its name for many years, even after the namesake bank no longer existed, the corporate name being dropped only after the building later changed ownership. Perhaps the most interesting example is Houston's Minute Maid Park, which hurriedly dropped its original name of Enron Field when scandal engulfed the latter corporation -- it became Astros Field for a year before finding a new corporate naming sponsor. This practice is less common is countries outside the United States where people consider sport to be more precious than corporate capitalization.
This new trend in corporate naming (or re-naming) is distinguishable from names of some older parks such as Crosley Field, Wrigley Field and Busch Stadium, in that the parks were named by and for the club's owner, which also happened to be the names of companies owned by those clubowners.
There was a large controversy in Toronto, Canada, when the famous SkyDome, was renamed the Rogers Centre.
See also: Naming rights
[sửa] Xem thêm
- Danh sách các sân vận động
- Danh sách các nhà thi đấu
- Danh sách các sân vận động theo sức chứa
