Phạm Duy Tốn
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Phạm Duy Tốn (sinh 1881-mất 25 tháng 2, 1924) là nhà văn xã hội đầu tiên của nền Văn Học Mới hồi đầu thế kỷ 20. Tác phẩm của ông được đưa vào học trình văn học nhà trường, đăng trong các sách giáo khoa. Ông còn sưu tầm và phóng tác những chuyện tiếu lâm dưới bút danh Thọ An; tác phẩm tiếu lâm được biết đến là Tiếu Lâm An Nam.
[sửa] Tiểu sử
Ông sinh tại 54 Rue Felloneau (Hàng Dầu), Hà Nội. Người bố là Phạm Duy Đạt và mẹ là Nguyễn Thị Huê. Vợ ông là Nguyễn Thị Hòa. Ông có 5 con: con trai cả Phạm Duy Khiêm, 2 cô con gái là Thuận và Trinh, con trai kế Phạm Duy Nhượng và con út là Phạm Duy Cẩn.
Con cả của ông là Phạm Duy Khiêm, Giáo sư Thạc sĩ đã từng làm đại sứ Việt Nam tại Pháp. Ông là văn sĩ viết bằng tiếng Pháp, tác giả những cuốn Légendes des Terres sereines, Nam et Sylvie, De Hanoi à Lacourtine...
Con út của ông là nhạc sĩ nổi tiếng Phạm Duy, tác giả những bài hát bất hủ như Tình Ca, Gánh Lúa, Ngày Xưa Hoàng Thị...
Phạm Duy Tốn còn là nhà báo và một doanh nhân tiến bộ, người bạn thân của nhà dịch thuật và nhà cải cách Nguyễn Văn Vĩnh, và cũng là người từng viết những đoản văn đầu tiên của thể loại truyện ngắn theo lối Tây phương.
Phạm Duy Tốn là một trong số những người Việt đầu tiên húi tóc ngắn và mặc Âu phục, một trong số những người sáng lập phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục ở Hà Nội năm 1907. Ông đi dự đấu xảo ở Marseille năm 1922 cùng với Nguyễn Văn Vĩnh và Phạm Quỳnh.
Năm 1901 ông tốt nghiệp trường Thông Ngôn ở Yên Phụ, được bổ làm thông ngôn ngạch tòa sứ Ninh Bình rồi sang Thị Cầu (toà sứ Bắc Ninh). Lúc ấy ông đã nổi tiếng là một thông ngôn có bản sắc riêng.
Ông kết bạn với ông Nguyễn Văn Vĩnh, bản báo chủ nhiệm, lúc đó cũng làm thông ngôn một toà.
Đầu thế kỷ 20, ở miền Bắc có câu phương ngôn lưu truyền: "Quỳnh, Vĩnh, Tốn, Tố", nhằm chỉ Phạm Quỳnh, Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Duy Tốn và Nguyễn Văn Tố là bốn người không những giỏi tiếng Pháp vào bậc nhất mà còn tinh thông Hán học.
Phạm Duy Tốn đã cùng với các chí sĩ yêu nước, nhà nho học, học giả như Phan Bội Châu, Lương Ngọc Cán, Nguyễn Quyền, Ngô Đức Kế, Dương Bá Trạc, Đào Nguyên Phổ, Hoàng Tăng Bí... chủ xướng với sự hợp tác của một số tây học như Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Bá Học ...dạy ở trường Đông Kinh Nghĩa Thục.
Phạm Duy Tốn mất năm 1924 vì bệnh lao.
[sửa] Các tác phẩm
Phạm Duy Tốn sáng tác nhiều, và nhiều truyện đã được đưa vào sách giáo khoa trung học như Sống Chết Mặc Bay, Một Cảnh Thương Tâm.
