Kim Nham

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Kim Nham là một vở chèo cổ của Việt Nam, trong đó có trích đoạn "Xúy Vân giả dại" được đánh giá là một trong những trích đoạn kinh điển của chèo cổ Việt Nam. Xúy Vân là nhân vật chính trong vở chèo, đây là một vai nữ lệch vì cô đã giả điên để lừa chồng nhưng rồi lại bị người tình phụ bạc. Tuy nhiên, sau này người ta đã đánh giá Xúy Vân theo quan điểm tiến bộ, cô chỉ là một nạn nhân của xã hội phong kiến đương thời. Cũng từ nội dung nhân vật này nên trong chèo cổ có điệu chèo "hát xuôi, hát ngược".

[sửa] Nội dung vở chèo

Cảnh báo: Phần sau đây có thể cho bạn biết trước nội dung của tác phẩm.

Kim Nham là một học trò nghèo tỉnh Nam Định, ngụ học ở Tràng An (Hà Nội), được viên huyện Tể đem con gái là Xúy (hoặc Súy) Vân gả cho. Xúy Vân là một cô gái đảm đang khéo léo, ước mong của cô chỉ là có một gia đình, chồng cày vợ cấy, "Chờ cho lúa chín bông vàng / Để anh đi gặt để nàng mang cơm". Sau khi cưới vợ, Kim Nham lại lên Tràng An "dùi mài kinh sử", còn Xúy Vân lẻ bóng và rất buồn trong cảnh chờ đợi.

Kim Nham vắng nhà thì Trần Phương, một gã nhà giàu nổi tiếng phong tình ở Đông Ngàn, Bắc Ninh tìm cách tán tỉnh Xúy Vân, xui nàng giả điên dại để thoát khỏi Kim Nham rồi hắn sẽ cưới. Xúy Vân nghe theo bèn giả điên. Kim Nham mời hết thầy thuốc, cô đồng, thầy cúng đến chạy chữa cho vợ nhưng không kết quả. Chàng đành phải làm giấy cho Xúy Vân được tự do. Xúy Vân bỏ Kim Nham chạy theo Trần Phương, nhưng gã "Sở Khanh" này đã quay lưng lại với nàng.

Xúy Vân lỡ làng, đau khổ không dám về nhà. Từ chỗ giả điên, nàng trở nên điên thật. Kim Nham do quyết chí học hành, đã đỗ cao, được bổ làm quan. Trong khi đó Xúy Vân điên dại, phải đi ăn xin. Nhận ra vợ cũ, Kim Nham bỏ một nén bạc vào nắm cơm sai người đem cho. Xúy Vân bẻ nắm cơm, thấy có bạc, hỏi ra mới biết. Xấu hổ, đau đớn quá, nàng nhảy xuống sông tự vẫn.