Concerto
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Concerto là một thể loại sáng tác trong dòng nhạc cổ điển.
Concerto được viết cho một loại nhạc cụ (ví dụ như piano, violin, kèn) hòa chung với dàn nhạc. Ý tưởng chủ đạo là cuộc đối thoại giữa nhạc cụ diễn tấu ấy với dàn nhạc. Đây có thể là tâm tình, trò chuyện, đối đáp... Nhà soạn nhạc sẽ dẫn dắt người nghe giữa hai câu chuyện được kể bằng âm thanh đó, ban đầu còn cách xa nhau, dần dần sẽ đi đến hòa quyện để làm nổi bật chủ đề mà tác giả muốn thể hiện.
Điều đáng ngạc nhiên trong concerto là âm thanh của một nhạc cụ duy nhất vẫn được nghe rất rõ trong âm thanh của toàn bộ dàn nhạc. Nghe concerto cũng là lắng nghe sự tách bạch và đan quyện của hai dòng nhạc đó.
[sửa] Bố cục
Một bản concerto thường có 3 phần:
- Phần 1 là nơi tác giả giới thiệu chủ đề của bản nhạc. Người nghe có thể đoán được chủ đề chính của bản nhạc: có thể là niềm vui vô bờ, là cảm xúc ngọt ngào, cũng có thể là hùng tráng, phấn chấn hay bi thương. Giống như một câu chuyện có vui, có buồn, concerto cũng có thể có những biến chuyển nhất định, nhưng thông thường phong thái (style) chính của bản nhạc được giữ nguyên đến cuối.
- Phần 2 thông thường là lời tự sự của nhạc cụ solo. Ta nghe thấy cái miên man của một tâm hồn, những nỗi niềm thầm kín hay ưu uất được nhạc sĩ giãi bày một cách kín đáo, không phải bằng lời. Đôi khi, dàn nhạc sẽ lên tiếng để đáp lời tự sự của solo, để người nghe thấy bớt đi nỗi cô đơn của cuộc đời. Đây là phần sâu xa lắng đọng của bản nhạc.
- Phần 3 của bản concerto là lúc nhạc cụ solo và dàn nhạc đã tìm được tiếng nói chung. Thông thường người nghe được thưởng thức niềm vui rộn rã của hai tâm hồn nay đã trở thành đồng điệu. Bản nhạc thường kết thúc trong các giai điệu sôi nổi, sảng khoái, vui vẻ.
Xét về mặt ý tưởng, concerto thường không nặng tính triết lý như nhạc giao hưởng (symphony). Trong sự hình thành của thể loại nhạc concerto có sự góp công rất lớn của nhà soạn nhạc Mozart. Một đặc điểm khác của concerto là: concerto thường là cơ hội để nghệ sĩ solo thể hiện tài năng diễn tấu (virtuoso) của mình. Concerto thường có những trường đoạn yêu cầu kỹ thuật cao để nghệ sĩ solo biểu diễn (và thường cũng là trường đoạn cao trào của bản nhạc). Hiện concerto được biểu diễn và ưa thích trên toàn thế giới.
