Bolğarlar
From Wikipedia
Bolğarlar (Bulğarlar), Törki qäbilälär törkemeneñ cíılma ataması.
Berençe märtäbä Bolğarlar 5-6. yözlär Bízantia çığanaqlarında telgä alınalar. Kilep çığışların Könyaq Seber häm Ural töbägennän Könbatış Qawqaz belän Don buylarına küçengän Törki-Uğır qäbilälär törkeme belän bäylilär. 6-7. yözlärdä Bolğarlar utriğur, kutriğur dip Bízantia çığanaqlarında iskä alına. 6. yöz urtalarınnan Bolğarlar Törki Qağanlıqqa buysınğannar. 630. yıllar tiräsendä Qubrat xan citäkçelenedä Böyek Bolğar däwläte oyıştırıla. Xäzär Qağanlığı belän köräş barığında Bolğarlarnıñ ber öleşe 670. yıllarda Dunay yılğası tamağı buylarına küçenep kitkän (q. Berençe Bolğar patşalığı), ber öleşe üz cirlärendä qalğan, Xäzär Qağanlığına buysınğan häm soñraq Tönyaq Qawqaz töbägenä qısrıqlanğan (q. Balqarlar, Qaraçaylar). Şulay uq qayber Bolğar qäbiläläre Pannoniagä (xäzerge Macarstan) häm Tönyaq İtaliagä küçep kitkän.
8. yözdä Ğäräp-Xäzär suğışları köçäyüe nöticäsendä Bolğar ıruğ-qäbilälärennän Bolğar, Bäräncär, Barsil, Bilär, Sawir häm başqalar, Xäzär Qağanlığı cirlären qaldırıp, Urta İdel buylarına küçegännär. 9. yöz azaqlarında - 10. yöz başlarında, İdel-Ural aralığındağı Törki häm Fin-Uğır qäbilälären berläşterep, İdel buyı Bolğar däwläten tözegännär. Bolğarlarnıñ Urat İdel belän Ural aralığında yäşäwçe xalıqlarnıñ (Tatar, Çuaş, Bisermän, Başqort h.b.) etnokultur taríxına zur yoğıntısı bulğan.
[üzgärtü] Monı da qara
- Bolğar tele
- Bolğar arxäologik kulturı
