Ormangülü

Vikipedi, özgür ansiklopedi

?Ormangülü

Rhododendron ponticum

Bilimsel sınıflandırma

Alem:	Plantae
Şube:	Magnoliophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Ericales
Familya:	Ericaceae
Cins:	'''''Rhododendron''''' L.

Alt cinsler

metne bakınız.

Ormangülü, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir.

Bu cinse bağlı türlerin gövdeleri çalı, nadiren de büyük ağaçlardır, en ufak tür 10-20 cm, R. arboreum ise en büyük tür olup boyunun 50 metreyi bile aştığı tespit edilebilmiştir. Yapraklar spiral konumlu, yaprak boyu 1-2 cm ile 50 cm arasında değişmektedir, sadece R. sinogrande türünde yaprakların uzunluğu 100 cm kadardır.

[değiştir] Dağılım

Ormangülü çok geniş alana yayılmış bir bitki cinsidir, kurak alanlar dışında, Kuzey Yarımküre'nin tamamı ile Güney Yarımküre'de güneydoğu Asya ve kuzeydoğu Avustralya'ya kadar dağılım göstermektedir. Himalaya dağlarında, orta Nepal ve Sıkkım ile doğuda Yunnan ve Sichuan bölgeleri arasında en zengin tür çeşitliliği görülmektedir. Çin-Hindi dağları, Kore, Japonya ve Tayvan tür çeşitliliği bakımından diğer önemli alanlardır. Ayrıca, güneydoğu Asya ile kuzey Avustralya arasında yer olan Borneo adasında 55, Yeni Gine adasında 164 tür olmak üzere, önemli sayıda tropikal ormangülü türü bulunmaktadır. Kuzey Amerika ve Avrupa kıtaları ise daha az sayıda türe sahip bulunmaktadırlar. Rhododendron ponticum ise Karadeniz Bölgesi'ne özgü bir türdür.

[değiştir] Çeşitlilik

Rhododendron decorum

Ormangülleri sekiz alt cins altında toplanmaktadır:

Alt cins Rhododendron L.: yapraklar küçük (yaprakların alt yüzleri pullarla örtülü); birkaçyüz türü vardır. 300 kadar türe sahip Vireya grubunun tropikal ormangülleri genellikle buraya dahil edilmekle birlikte bazı uzmanlarca dokuzuncu altcins olarak ayrılmaktadırlar.

E. Molyneux tarafından 1908 yılında Keşmir'de resmedilen yabani ormangülleri

Altcins Hymenanthes Koch: yapraklar büyük (yaprakların alt yüzlerinde pullar yok); 140 civarında türü bulunmaktadır.
Altcins Pentanthera Don: yaprak döken ormangülleridir; yaklaşık 25 tür.
Altcins Tsutsusi: yaklaşık 15 tür.
Altcins Azaleastrum Planch.: beş tür.
Altcins Candidastrum Philipson & Philipson: sadece bir türü mevcuttur Rhododendron albiflorum.
Altcins Mumeazalea: tek türü vardır Rhododendron semibarbatum.
Altcins Therorhodion: bir türü vardır Rhododendron camtschaticum.

Son genetik çalışmalar bu cins içindeki türlerin yeniden sınıflandırılmasına yol açmış, eskiden cins olarak kabul edilen Ledum, şimdi Rhododendron altcinsi içine alınmıştır. Hymenanthes grubunun Pentanthera içine dahil edilmesi gibi, altinsler içinde yeni sınıflandırmalar önerilmektedir [1].

Ormangüllerinde Hibritler yapay yollarla yoğun olarak geliştirilmekte, doğada ise farklı türlerin dağılım alanlarının kesiştiği bölgelerde ortaya çıkmaktadır. 20 binin üzerinde kültür ırkı ayırt edilebilmektedir. Bunların çoğu çiçekleri, bir kısmı ise süs bitkisi olarak dekoratif yaprakları veya gövdeleri için geliştirilmektedir.