คราม (พืช)
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
คราม เป็นพืชขนาดเล็ก มีใบน้อย ใบมีขนาดเล็ก คนสมัยโบราณนิยมนำกิ่งครามทั้งใบมาแช่น้ำด่าง เพื่อหมักเอาน้ำคราม มาย้อมผ้า สีที่ได้คือสีน้ำเงินเข้ม เรียกว่า สีคราม นั่นเอง แต่ต้องย้อมซ้ำหลาย ๆ ครั้ง ครั้งแรก ๆ อาจได้เป็นสีฟ้าเข้ม ในการหมักนั้นมีกรรมวิธีที่ซับซ้อนพอสมควร เรียกว่าการ 'เลี้ยงคราม' หากทำไม่ถูกขั้นตอน ครามจะไม่ให้สี เรียกว่า 'ตาย' น้ำสีที่ยังไม่สมบูรณ์จะเห็นเป็นสีเขียวเข้ม ครั้งเมื่อโดนอากาศ จะเข้มขึ้นจนเป็นสีน้ำเงิน ถึงครามในที่สุด
ชาวอีสานเรียกสีครามว่าสีนิล สีหม้อ หรือสีหม้อนิล ชาวอีสานตอนบนนิยมนำไปย้อมผ้า และมัดเป็นลาย เรียกว่า ผ้าย้อมคราม
ชาวเหนือยังมีธรรมเนียมคล้าย ๆ กัน แต่เรียกต้นครามที่ใช้นี้ว่า ต้นห้อม เสื้อผ้าที่ย้อมนี้ เรียกว่า เสื้อหม้อห้อม (ภายหลังเขียนว่า ม่อฮ่อม และปัจจุบัน หันมาเขียนเป็น หม้อห้อม อีกครั้ง) เดิมคงจะย้อมด้ายเพื่อนำไปทอและตัดเย็บ แต่ปัจจุบันนิยมนำผ้าฝ้ายที่ตัดเป็นเสื้อแล้วไปย้อม
