Ukrajinci
From Wikipedia
Ukrajinci su istočnoslovenski narod, koji pretežno živi u Ukrajini, gde čini oko 73% stanovništva. Ukrajinci su većim delom pravoslavne, a manjim delom grkokatoličke veroispovesti, a govore ukrajinskim jezikom, koji spada u slovensku grupu indoevropske porodice jezika.
Ukrajinaca ukupno ima oko 49.796.000, od toga u Ukrajini 40.395.000, Rusiji 4.245.000, Kazahstanu 1.412.000, Moldaviji 722.000, SAD-u 654.000, Kanadi 606.000.
Sadržaj/Садржај |
[edit] Ime
Ukrajinci su dobili ime po zemlji (Ukrajina) koje je prvi puta uabeležena u Kijevskoj hronici 1187. Otuda nastaje narod ukrainskji (ukrajinski narod) i Ukraintsi (Ukrajinci). U 18. i 19. veku caristička nomenklatura Ukrajincima označava samo stanovnike Slobidska Ukraine, provincije čije je središte bio grad Kharkiv (Harkov). Harkov mu postaje središte 1765., ediktom Katarine II, ruske kraljice. Godine 1835. ova provincija postaje Harkovska provincija. U 19. veku Poljska ovim nazivom označava stanovnike Kijevske gubernije. Ovaj naziv u Galiciji i Bukovini za njih se neće upotrebljavati sve do prve četvrtine 20. veka, u Transkarpatiji do 1930-tih, a u Prešovskoj regiji do kasnih 1940-tih. U 20. veku Malorosijani ili Malorosi (=Mali Rusi) poče će da se smatra derogatornim nazivima. Najstariji zapisani nazivi za Ukrajince su Rusini , što će se u latinskom pretvoriti u Russi, Rutheni i Ruteni. Početkom 16. veka moskovski dokumenti Ukrajince nazivaju Čerhazi, aludirajući, čini se, na činjenicu da žive oko grada Čerhaza gde se nalazilo mnogo kozačkih naselja. Nazivi Rusini i Ruteni sačuvali su se kao imena za Zapadne Ukrajince.
[edit] Etnografija
Lokalne grupe
Ukrajinci se granaju (Z. Kuzela) na Sjeverne, Severozapadne i Zapadne.
Zapadni Ukrajinci poznati su i kao Ruteni ili ponekad Rusini. Ovi su naseljeni na Karpatima, to su od zapada prema istoku Lemki , Bojki i Huculi. Severoistočno od Hucula, u Galiciji i Bukovini, pa do Dnjestra na severu žive Pokučani, Huculima su i srodni.
Severozapadni Ukrajinci nastanjeni su u području blizu poljske granice a imaju i enklava u toj susjednoj državi. Kod Severozapadnih Ukrajinaca nalazimo nekoliko različitih etničkih skupina među kojima su jedni poznati kao Dolinjani. Dolinjani se od ostalih skupina razlikuju po svom govoru kao i nekim razlikama u nošnji.
Postoje razlike i u nekim običajima, kao pevanju 'proletnih pesama'. Dolinjani su slabo izučena etnička podgrupa. Ostale značajne etničke grupe su i Batiuky i Veresiuky. Grupe Opoljana i Podiljana naseljene su u Podiliji. Među ovima Podiljani nastanjuju istočnu Podiliju između Dnjestra i Boha. Imaju vlastite posebne običaje i folklor. Poznata grupa Volinjana danas više nije homogena, postoje dva srodna tipa, južni od severozapadne Galicije do Lutska i severni koji se širi do Polisije. Volonija je sačuvala mnoge stare pjesme (himne) zimskih festivala, zvanih koliadly, i novogodišnjih pesama.
Severni Ukrajinci nastanjeni su u severnoj Ukrajini južno od Jaselde i Pripjata na obe obale Desne i levoj obali Dnjepra. Ovde su nekada živeli stari Derevljani i Siverjani. Severni su Ukrajinci sačuvali staru ukrajinsku narodnu kulturu, tek najzapadniji među njima u području Čelma i Podlasja nisu uspeli da se odupru snažnom pritisku Poljaka i sačuvaju svoj etnički tip. Podlesjani iz Podlesja definitivno pripadaju sjevernom ukrajinskom tipu s kulturnim i etničkim karakteristikama i govore severnim dijalektom. Sačuvali su mnogo od svoje starine, od stare šumske kulture i starih običaja iz srednjovekovnog perioda. Njihovi običaji analogni su onima od Bojka i Hucula sa Karpata. Podlesje ima i bogatu oralnu tradiciju i sačuvan velik broj koliadky sa starim temama i mnogo ritualnih pjesama. Podlesjani nisu u potpunosti homogeni, naročito na istoku. Često se nazivaju imenima Poliščuki i Pinčuki (Polishchuks, Pinchuks) Celo Podlesje dijeli se na Podlesje, Pinsk, Voliniju i Černihiv.
Život i običaji
Muzika i igra -Ukrajinski ritual prolećnih igara i pesama
Poznati ukrajinski običaj su hahilky, koji se danas priređuju na uskrsnim nedeljama a sastoje se od pesama, igara i dramskih scena koji će po verovanju namamiti proleće i oterati zimu. Ovi obredi u paganska vremena odvijala su se u svetim lugovima, danas oko crkava ili oko groblja. Pesma i igre funeralni su kult i personificikuju pogreb za mraz i zimu. Oni takođe izazivaju rast bilja i pokušavaju osigurati obilnu žetvu kroz magijsku glazbu, reči i pokrete tela. U nekim drevnim hahilky igrama, igtači se kreću u krug imitirajući rotaciju sunca, dok drugi raznim gestama pokazuju stalnost čovekovog postojanja na zemlji.
Kuhinja
Klasična etnička kuhinja Ukrajinaca sastoji se od jela poznatih u njihovom jeziku kao kovbasa, vareniki, golubci, kapusta i boršč. Za vreme Uskrsa u uskrsnu korpicu stavljaju se bojena jaja 'pysanki'.
Ukrajinci su od davnih vremena zaokupljeni agrikulturom i odani svojoj zemlji i njenim plodovima. Ukrajina, zovu je 'žitnicom Evrope' kruh smatra najsvetijom hranom, jer on sadržava žito koje ih održava na životu. Stara tradicija nuđenja kruha i soli gostu datira unazad mnogo vekova. Gostima se kod Ukrajinaca nudi okrugli hleb i so na vezenom peškiru uz tradicionalni domaćinov "Vitajemo!" (=dobrodošli) .
Ovdje se može pozvati i na stare Grke, koji su pre 2000 godina nudili gostima hleb i so. Nije to slučajno. Pre oko 2500 godina , stara Ukrajina, tada Skitija, bila je žitnica Grčke. Grčko tlo bilo je pogodno za vino i maslinu, ali ne i za žito. U ta stara vremena Grčke kolonije Tyras, i recimo Panticapaeum (današnji Kerč) i Olbia behu naseljene duž crnomorske obale Ukrajine. Ova tradicija simbolizuje vezu Ukrajine s korenima grčke kulture. Hleb i pšenica oduvek su važan element u ukrajinskom životu, u kulturi i folkloru. Razni nacionalni hlebovi igraju značajnu ulogu u običajima i tradiciji ukrajinske kulture. Božićni, uskršnji, svadbeni i funeralni hlebovi zauzimaju središnje mesto.
[edit] Populacija
Broj Ukrajinaca je negdje oko 46 milijuna. Govore istočnoslavenskim jezikom, ukrajinskim. Ukrajince koji govore ruski nazivaju Rusoukrajincima.
Broj Ukrajinaca (preko 100,000) po zemljama u kojima žive (UN, 2005):
- Ukrajina- 30,174,000
- Rusija- 3,349,000
- Moldavija- 586,000
- Kazahstan- 519,000
- Kanada - 355,000
- Poljska- 300,000
- Bjelorusija- 283,000
- SAD- 262,000
U Hrvatskoj ima oko 2,000 Ukrajinaca. (vidi popis)
