Rosa Luxemburg

From Wikipedia

Rosa Luxemburg

Rosa Luxemburg (5 di marzu di 1870 - 15 di jinnaru di 1919), spunenti pulìtica, tiòrica sucialista e rivuluzziunaria.

Rosa Luxemburg nascìu a Lubblinu, attuarmenti 'n Pulonia, di na famigghia ebbraica. Doppu aviri fujutu 'n Svizzira p'evitari la ditinzzioni, friquintau l'Univirsitati di Zurigu nzèmmula a àutri figuri di spiccu dû sucialismu, comu Anatoli Lunacharsky e Leo Jogiches. Contra lu nazziunalismu dû "Partitu Sucialista Pulaccu" (PPS) criau, ntô 1893, nzèmmula a Leo Jogiches e Julian Marchlewski la rivista "Sprawa Robotnicza" (La causa dî travagghiatura). Cridìa ca la ndipinnenza dâ Pulonia avissi statu pussìbbili sulu tramiti na rivuluzzioni 'n Girmania, Austria e Russia, e ca la lutta contra lu capitalismu era cchiù mpurtanti dâ ndipinnenza. Nigau lu drittu d'autuditirminazzioni dî nazzioni, 'n disaccordu cu Lenin.
Ntô 1897 uttinni la cittadinanza tudisca e l'annu succissivu adirìu ô Partitu Sucialdimucràticu.

Lu Partitu Sucialdimucràticu Tudiscu (SPD), cui Rosa s'iscrivìu, era, prima dû 1914, lu cchiù forti partitu sucialista d'Europa e lu sô sicritariu Karl Kautsky era cunziddiratu l'eredi e lu cuntinuaturi di Marx e Engels, lu ditinturi e lu custodi di l'autèntica duttrina marxista, dû marxismu cchiù "puru" e urtudossu.

E' a ciancu di Kautsky ca Rosa Luxemburg cunnuci la pulèmica chî rifurmisti, quannu ntô sô scrittu ntitulatu Riforma suciali o rivuluzzioni? (1899) prenni risulutamenti pusizzioni pû sècunnu tèrmini di l'altirnativa.

Ntâ sô difisa dû marxismu "clàssicu" contra lu rivisiunismu rifurmista, Rosa ntruduci però arcuni mpurtanti noti pirsunali: ntiramenti sô è l'accentu supra la criativitati dî massi, supra la sô spuntanitati rivuluzziunaria ca li diriggenti dû partitu upiraru nun né hannu a furzari, né hannu a riprimiri o bluccari 'n na "càmmisa di forza burucràtica". Pi Rosa, lu cumpitu dû partitu è chiddu di ndicari la via, ma la nizziativa stòrica nun spetta a iddu, bensì ê massi: videmma li passi fausi dûn riali muvimentu upiraru sunnu sturicamenti cchiù utili dâ nun fallibbilitati dû megghiu cumitatu cintrali.

Fici parti dû frunti pacifista ô nizziu dâ prima verra munniali e nzèmmula a Karl Liebknecht, ntô 1915, criau lu gruppu "Ntirnazziunali", c'avissi addivintatu 'n siquutu la Liga Spartachista. Chista fici parti 'n un primu tempu dû Partitu Sucialdimucràticu e appoi dû Partitu Sucialdimucràticu Ndipinnenti, prima di diviniri lu nucleu dû Partitu Cumunista Tudiscu.

Lu 28 di giugnu 1916 la Luxemburg, nzèmmula a Karl Liebknecht, vinni arristata doppu lu fallimentu di nu sciòpiru ntirnazziunali e cunnannata a dui anni di riclusioni. Duranti stu piriodu scrivìu diversi artìculi, cumprisu La Rivuluzzioni Russa, ca fa rifirimentu ô pirìculu di na dittatura bulscèvica 'n Russia.

Supra lu midèsimu argumentu è nutèvuli la brevi òpira, pubblicata pòstuma, La rivuluzzioni russa. N'esami crìticu (ricintimenti ripubblicata 'n talianu 'n n'edizzioni a cura di R. Massari, Bolsena 2004).

'N stu scrittu la Luxemburg esalta lu curaggiu di li bulscèvichi ca 'n cunnizzioni difficilissimi, quasi dispirati, usaru lanzari la palora d'òrdini dâ nsurrizzioni, e cuntrapponi stu curaggiu â pusillanimitati dî sucialdimucràtici tudischi ca si rinniru cumplici dû militarismu dû sô cuvernu.

Pi Rosa, l'ùnica pussibbilitati di sarvizza pâ rivuluzzioni russa è ca lu prulitariatu eurupeu, stimulatu di l'asempiu di li russi, si suddeva a sô vota: nun sulu nun è pussìbbili rializzari na sucitati sucialista 'n un sulu paisi, pi di cchiù arritratu comu la Russia, ma la situazzioni d'isulamentu e di difficultati uggittiva 'n cui s'attròvanu li bulscèvichi li custrinci, sècunnu la Luxemburg, a cummèttiri di l'errura, a attuari dî misuri ca nun vannu 'n dirizzioni di lu sucialismu.

Rosa Luxemburg critica 'n particulari l'abbulizzioni dî libbirtati dimucràtichi: senza libbirtati di stampa, senza drittu d'assuciazzioni e di riunioni, la rivuluzzioni nun pò jiri avanti, pirchî sti dritti sunnu nu strumentu ndispinsàbbili pi l'autu-aducazzioni pulìtica dî massi pupulari. Li bulscèvichi istituiru li "Soviet" comu urganismu rapprisintativu dî massi travagghiatrici: "ma cu l'affucamentu dâ vita pulìtica 'n tuttu lu paisi - scrivi Rosa - macari la vita dî soviet nun va a putiri sfujiri a na paràlisi sempri cchiù stisa. Senza elizzioni ginirali, libbirtati di stampa e di riunioni nun limitata, libbira lutta di pinioni 'n ogni pubblica istituzzioni, la vita s'astuta, addiventa apparenti e 'n idda l'ùnicu elimentu attivu rimani la burucrazzìa". Rosa Luxemburg cunnividi lu principiu dâ dittatura dû prulitariatu, ma p'idda "sta dittatura havi a èssiri òpira dâ classi, e nun di na nica minuranza di diriggenti 'n nomu dâ classi".

Ntô 1918 s'uppunìu â cussidditta Suddivazzioni Spartachista pirchî la ritinìa abbinturista, e â furmazzioni di lu Partitu Cumunista Tudiscu pirchî primatura. A l'arba dâ "Rivolta di Jinnaru", lu 15 di jinnaru di 1919, vinni raputa e 'n siquutu assassinata, nzèmmula a Liebknecht, dî surdati dî cussidditti Freikorps.

Template:Filusufìa