Limba de Mesania
Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
ATENTU: custu artígulu dh'ant cumentzau a iscriri in campidanesu in sa grafia de sa Limba de Mesania. Chi dhu boleis bortai in atra bariedadi o grafia, asseguraisí de connòsciri beni sa bariedadi e sa grafia de partèntzia e de arribu. Po donai unu essempru de custa grafia est mellus a no dha mudai, mancai bortendi in atra bariedadi.
Est sa proposta de Màriu Pudhu (Puddu), e sa grafia dha impreant in su Ditzionàriu de sa Limba e de sa Cultura Sarda, chi fait a ligi e buscai in s'Arretza a su giassu www.ditzionariu.org. Dha impreant in su giassu www.condaghes.com puru.
A prou de custa proposta dhui est sa disponibbilidadi de ainas informàtigas prontas e in partigulari de unu curregidori ortogràfigu (in su giassu www.condaghes.com/limbasarda).
Sa proposta de Pudhu fait a dha cunsiderai bàsciu duus puntus de bista: sa lìngua e s'iscriidura.
- Língua. S'idea de Puddu est ca sa Arregioni Sardigna arríciat in intrada dogumentus in calisisiat bariedadi, ma impreit po is paperis suus in essida una bariedadi feti de su sardu, assentendi sa de mesania, est a nai sa de sa zona murra in mesu a Campidanu e Logudoro, spètzia is biddas de su Barigadu, de su Mandrolisai, de sa Brabaxa de Brebí e de Parti Valentza e Brabaxana. A parri suu is puntus de fortza de custa bariedadi funt:
- su de essi a mesu tretu intra Campidanu e Logudoro, tenendi in comunu cun Cabu de Susu e Cabu de Jossu medas caraterístigas (e duncas iat a podi fai a ponti intra is duus estremus), comenti fait a biri in s'essempru is númenes (camp.: is nòminis; log.: sos númenes);
- su de essi una bariedadi fueddada diaderus (e no fraigada a taulinu ke sa LSU);
- su de tenni totu is fonemas caraterístigus de su sardu, sentza de ndhi segai perunu (comenti e sa LSU) e sentza arrui in pronúntzias tropu partigularis comenti unas cantu fueddadas nugoresas, campidanesas o logudoresas.
- Scriidura. Pudhu partit de s'idea chi dònnia lìngua abisòngiat de unu sistema ortogràfigu suu, ca impreendi su de un'atra língua est capatzi ki bèngiant barrancus mannus. Custu no bolit nai chi su sistema suu siat traballosu, ma bolit unu pagu de istúdiu po dhu manigiai beni, poita ca assentat unu númeru de grafemas e fonemas prus ampru de su de sa LSU. Su sistema permitit de scriri de manera bastantementi crara no feti sa bariedadi de mesania ma casi totu is atras.
Piessignus (caraterìstigas) de sa grafia de Pudhu, diferentis de sa LSU, funt:
- s'iscera pretzisa intra b-,-bb- (serrau: it. occlusivo) e -b- (frigau: it. fricativo), chi torrat a dhui essi po d-, -dd- e -d-, po g(h)-, -gg(h)- e -g-;
- sa scriidura dh de su sonu 'd' imbertiu;
- s'assentadura de gn, gli, c e ci-, g e gi paladarialis (tenint is matessi sonus de s'italianu);
- e e o acentadas portant s'acentu acutzu (´) chi funt serradas, su grai (`) chi funt abertas; i e u acentadas portant sempri s'acentu acutzu;
- s'assentadura de sa x campidanesa a indidai su sonu de sa j frantzesa.
Fait a agatai atras iscedas e ainas in su giassu www.condaghes.com/limbasarda, cun artígulus de atrus istudiosus puru.
