Zenon Komender

Z Wikipedii

Zenon Komender (21 października 1923 w Częstochowie, 12 kwietnia 1993 w Warszawie) - mechanik, ekonomista, polityk, publicysta.

Studiował na Politechnice Wrocławskiej (1945); wieloletni działacz Stowarzyszenia "PAX", od 1965 członek Prezydium Zarządu Głównego, 1956-1962 szef organizacji wojewódzkich w Katowicach i Gdańsku, 1980-1982 wiceprzewodniczący, 1982-1989 przewodniczący Zarządu Głownego; podczas II wojny światowej żołnierz NOW i AK, 1944-1945 więziony przez władze radzieckie, później także przez polskie (1947-1953)za działalnośc w konspiracyjnym SN; 1953-1956 pracował w przedsiębiorstwach budowlanych na Wybrzeżu Gdańskim; 1962-1981 sprawował kierownicze funkcje w Zjednoczonych Zespołach Gospodarczych Inco-Veritas; 1981-1982 minister handlu wewnętrznego i usług (1982 członek Prezydium Rządu); 1982-1985 wicepremier; 1982-1986 przewodniczący Rady ds. Rodziny przy Radzie Ministrów; 1985-1989 zastępca przewodniczącego Rady Państwa; 1969-1989 poseł na Sejm PRL V-IX kadencji; 1982-1989 przewodniczący Koła Poselskiego "PAX" w Sejmie VIII-IX kadencji. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu.

Życiorys autoryzowany przez Zenona Komendera w 1992 roku:

Zenon Komender urodził się 21 października 1923 r. w Częstochowie (jako syn Stanisława i Walerii z Doboszów), tam też ukończył szkołę podstawową. Po śmierci ojca (czerwiec 1935) do wybuchu wojny (1939) pobierał nauki w Gimnazjum Księży Marianów na Bielanach w Warszawie, mieszkając w tamtejszym internacie. W warunkach okupacyjnych edukację kontynuował w rodzinnej Częstochowie na tajnych kompletach (Liceum Matematyczno-Fizyczne), gdzie w 1942 r. zdał egzamin maturalny. W połowie 1943 r. rozpoczął studia na tajnych kompletach politechnicznych (Wydział Mechaniczny). Pisze teksty na tematy narodowe pod swym wojennym pseudonimem Wacław "Zaręba" Tomczyński.

Od pierwszych miesięcy wojny był członkiem konspiracyjnego ZHP – Szare Szeregi; w 1941 r. wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej, w której rozpoczął kurs podchorążych, ukończony już po scaleniu NOW ze Związkiem Walki Zbrojnej - w ramach Armii Krajowej. Brał udział w akcjach bojowych na różnych terenach Generalnego Gubernatorstwa. W maju 1943 r. poszukiwany przez Gestapo początkowo był ukrywany przez Ojców Paulinów na Jasnej Górze, a następnie opuścił Częstochowę z fałszywą kennkartą na nazwisko Wacław Tomczyński (syn Adama) i przedostał się do oddziałów AK działających na terenach wschodnich GG. W lecie 1944 roku w okresie ofensywy wojsk radzieckich, w ramach akcji "Burza", uczestniczył w walkach oddziałów AK w rejonie Lwowa, później Sandomierza i Mielca. W związku z likwidacją środowisk akowskich został w październiku 1944 r. aresztowany w Jarosławiu pod fałszywym nazwiskiem przez funkcjonariuszy Resortu Bezpieczeństwa PKWN. Więziony był w Jarosławiu, później w rzeszowskim Zamku, skąd bez rozprawy sądowej został przekazany NKWD i przez obóz w Bakończycach pod Przemyślem został wywieziony w grudniu 1944 r. do ZSRR: najpierw w rejon Tobolska, a wiosną 1945 po krótkich dodatkowych przesłuchaniach w Moskwie na Łubiance do obozu (łagru) nr 283/16 Uzłowaja - Stalinogorsk (obecnie Nowomoskowsk). Pracował tam w kopalni węgla. Na początku jesieni roku 1945, korzystając z pobytu w szpitalu, uciekł i przedostał się do kraju. W pierwszych dniach października 1945 r. przybył do Częstochowy i powrócił do swego przedwojennego nazwiska.

W początkach roku 1946 przeniósł się do Wrocławia, gdzie podjął studia na Politechnice. W tym czasie związał się z dawnymi kolegami z NOW, prowadzącymi młodzieżową organizację Stronnictwa Narodowego (Młodzież Wielkiej Polski). Za działalność tę został aresztowany we Wrocławiu w grudniu 1946 roku i wyrokiem Rejonowego Sądu Wojskowego we Wrocławiu skazany z art.86 Par. 2 KKWP i art.6 Dekretu z 13 VI 1946 początkowo na 9 lat więzienia a następnie - po rewizji i zastosowaniu amnestii - na 6 lat więzienia i 3 lata pozbawienia praw publicznych.

Po odbyciu w całości kary w więzieniach: areszcie śledczym we Wrocławiu, zakładzie karnym we Wronkach i w obozie pracy Więźniów przy kamieniołomach w Piechcinie koło Inowrocławia - został zwolniony 14 grudnia 1952 r. Podczas pobytu w Więzieniu Centralnym we Wronkach pracował w warsztatach mechanicznych i prowadził zajęcia na kursach zawodowych (ślusarskich) dla współwięźniów. Pod przykrywką tych zajęć organizował i uczestniczył w tajnych studiach politechnicznych.

Po wyjściu z więzienia zamieszkał w Gdańsku, gdzie próbował podjąć dalsze studia, co zostało mu uniemożliwione na skutek interwencji władz partyjnych. Rozpoczął pracę w resorcie budownictwa, najpierw jako pracownik fizyczny, a następnie jako kierownik w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Robót Wodociągowych i Kanalizacyjnych w Gdańsku.

W 1953 r. zawarł związek małżeński z Teresą Kujawską, współuczestniczką konspiracyjnych działań w Częstochowie. W roku 1956 urodził im się syn - Paweł.

W okresie wydarzeń październikowych 1956 r. zbliżył się do Stowarzyszenia "PAX", gdzie działali również jego koledzy z okupacji i więzień. Na przełomie lat 1956/57 podjął pracę w instytucjach "PAX"-u. Od kwietnia 1957 roku do listopada 1959 był sekretarzem zarządu wojewódzkiego PAX w Katowicach, a następnie do listopada 1962 pełnił tę samą funkcję w województwie gdańskim. W Gdańsku został wybrany na radnego WRN.

Od roku 1959 do 1989 był członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia "PAX", a w latach 1982-1989 jego przewodniczącym. W listopadzie 1962 r. został przeniesiony do Warszawy na stanowisko dyrektora ekonomicznego Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych Inco-Veritas, a od listopada 1965 pełnił funkcję kierownika Wydziału Ekonomicznego Centrali PAX-u i Zarządcy ZZG Inco-Veritas.

W latach 1969-1989 był posłem na Sejm, a przez cztery kadencje członkiem Sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Poświęcał część czasu pracy socjologicznej, współpracując z filozofem Hansem Rittmanem. Zajmował się również sprawami drobnej wytwórczości i usług oraz socjalno-bytowymi rodzin. W latach 70. był członkiem, a w 80. przewodniczącym Rady do Spraw Rodziny przy Radzie Ministrów. Kierował w imieniu rządu sprawami inwalidów i osób niepełnosprawnych, a także zwalczania alkoholizmu.

W końcu października 1981 r. został powołany przez Sejm na Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług, a w lipcu 1982 na Wiceprezesa Rady Ministrów. W zakresie jego działania była m.in. problematyka pomocy społecznej, służby zdrowia, handlu wewnętrznego i mieszkalnictwa.

Z początkiem 1982 r. został członkiem Rady Państwa a jesienią 1985 r. Sejm powołał go na stanowisko Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa. Funkcję tę pełnił do czerwca 1989 r., przewodnicząc Komisjom: Skarg i Wniosków, Ratyfikacyjnej oraz uczestnicząc w pracach innych Komisji. Z tego stanowiska przeszedł na emeryturę z dniem 1 stycznia 1990 i zajął się przede wszystkim działalność publicystyczną na tematy społeczno-gospodarcze, polityczne i historyczne.

(z dokumentów rodziny...)