Zamek Świny
Z Wikipedii
Zamek Świny (niem. Schweinhausburg) - pierwotnie gród, potem zamek obronny, a od początków XVII wieku zamek mieszkalny na Śląsku we wsi Świny koło Bolkowa, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach. Wymieniony po raz pierwszy w kronice Kosmasa w 1108 roku pod nazwą Zvini in Polonia. Potem w dokumencie papieża Adriana IV wzmiankowany jako gród kasztelański Zpini. Jest najstarszym prywatnym zamkiem na terenie obecnej Polski.
Według istniejących dokumentów, w XIII wieku właścicielami byli w roku 1230 Tader, w roku 1242 Jaksa, a w 1248 Piotr ze Świn.
W latach 70. XIII wieku decyzją Bolka I Srogiego utracił status kasztelanii na rzecz nowocześniejszego Bolkowa i został przekazany rycerskiemu rodowi Świnków (niem. von Schweinichen), który zasiedlał go aż do XVIII wieku. W roku 1323 właścicielem zamku był Henricus de Swyn, pierwszy śląski rycerz uczestniczący w wyprawach krzyżowych.
Na miejsce drewnianych umocnień w XIV wieku Świnkowie wystawili z łamanego kamienia wieżę mieszkalno-obronną o bardzo masywnych 2,5 metrowych murach wraz z murem obwodowym. Wieża była podpiwniczona o wymiarach 12x18 metrów z dwuspadowym dachem. Do dziś zachował się w jej ścianie gotycki portal wejściowy.
W połowie XV wieku Gunzel von Schweinichen dobudował do wieży dwuszczytowy budynek mieszkalny i nowe fortyfikacje obwodowe. Ostatnią i najdalej idącą przebudowę zamku przeprowadził w latach 1614-1660 Johann Sigismund von Schweinichen, który zmienił rodową siedzibę w renesansową rezydencję. Dzięki kontaktom z mistykami, alchemikami i różokrzyżowcami Jan Zygmunt założył koło teozoficzne oraz utworzył w Świnach bibliotekę mistyczno-teozoficzną. W roku 1624 na zamku przebywał śląski mistyk Jakub Boehme, gdzie napisał Posłanie do spragnionej i głodnej duszy. Wokół niego zbierało się koło mistyków, m.in Angelus Silesius i Abraham von Franckenberg.
Od północnego zachodu dobudowano prostokątny pałac. Kompleks otoczono obwarowaniami przystosowanymi do użycia broni palnej, na które składały się nowy mur obronny oraz basteje i mały bastion. Wjazd chronił most zwodzony. Ufortyfikowany został także teren podzamcza, na południowy wschód od zamku właściwego znajdują się resztki trójkątnego bastionu ziemnego.
Po wymarciu młodszej, rezydującej na Świnach gałęzi rodu Świnków w 1702 na Jerzym Ernescie von Schweinichen, w 1713 zamek przejął zięć zmarłego, Sebastian Henryk von Schweinitz. W roku 1762 Świny, które szczęśliwie nie ucierpiały ani w czasie wojen husyckich, ani wojny trzydziestoletniej, zostały złupione przez rosyjskie wojska podczas wojny siedmioletniej. W wyniku dewastacji von Schweinitzowie oddali zamek na licytację w 1769, sprzedając go pruskiemu ministrowi stanu Janowi Henrykowi hrabiemu von Churschwandt. Zamek pozostał jednak niezamieszkany i niszczał. Wdowa po ministrze przekazała Świny swej córce z drugiego małżeństwa, Teresie hr. von Schlabrendorff, po której zamek odziedziczyli jej potomkowie, austriaccy hrabiowie Hoyos von Sprinzenstein, którzy pozostali jego właścicielami aż do 1941 roku, kiedy zostali zmuszeni do sprzedania posiadłości państwu. Wehrmacht urządził w zamku magazyn części do samolotów.
Największe zniszczenia po dewastacji z 1762 roku dokonały w nim huragany w 1840 (dach zerwany z wieży), 1848 (zawalenie szczytu wieży) i 1868, wreszcie pożar w 1876 strawił całkowicie wnętrze zamku. Próby zabezpieczenia rozpadającej się budowli podjęto w 1931, 1936-1937, pokrywając wieżę dachem. Jednak dalsze prace rozpoczęto dopiero po 30 latach.
Od roku 1991 zamek jest ponownie własnością prywatną.
Zamek ten jest jednym z najstarszych na Szlaku Zamków Piastowskich. Według legendy miałby być połączony podziemnym przejściem ze znajdującym się kilka kilometrów dalej zamkiem w Bolkowie.
[edytuj] Bibliografia
- Alexander von Freyer, Zamek Świny i jego mieszkańcy, Lund 1993
- " ", Burg Schweinhaus und ihre Bewohner, Lund 1996
- " ", A Guide to Bolkow and Swiny, (translated from the German Original by Joachim von Schweinichen), Varese 2001
