Wanilia płaskolistna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wanilia płaskolistna

Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Podgromada	Magnoliophytina
Klasa	jednoliścienne
Podklasa	liliowe
Nadrząd	liliopodobne
Rząd	storczykowce
Podrząd	Orchidineae
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	wanilia
Gatunek	wanilia płaskolistna
Nazwa systematyczna
Vanilla planifolia Andrews

Wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia Andrews Bot.Repos.8:t.538 1808 syn. Vanilla fragrans Ames) - gatunek pnącza z rodziny storczykowatych (Orchidaceae Juss.). Występuje w stanie dzikim w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej.

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój: Liana osiągająca 10 do 15 m długości. Wanilia jest epifitem korzystającym ze składników pokarmowych znajdujących się w obumarłych pniach i konarach drzew, które służą jej za podpory.
Liście: Sztywne, eliptyczno-lancetowate, całobrzegie, płaskie i jasnozielone.
Kwiaty: Duże, pachnące, o woskowym połysku i kolorze zielonkawo-żółtym, płatki od 5 do 7 cm. Kwitną ok. 8 godzin na dobę. Wanilia kwitnie co 2, 3 lata; okres kwitnienia trwa ok. 2-3 miesiące. W Meksyku okres kwitnienia przypada od maja do sierpnia. Kwiaty wanilii mają zarówno organy żeńskie i męskie, ale do samozapylenia nie dochodzi, ponieważ są one odseparowane membraną. Najczęściej każdy kłosokształtny kwiatostan składa się z 10-20 kwiatów.
Owoce: Zielona, strąkokształtna torebka, owocowanie po 3 latach. Suszone i odpowiednio preparowane torebki nasienne zawierają substancję smakowozapachową - wanilinę.
Korzeń: Wanilia nie ma silnie rozwiniętego systemu korzeniowego; jest on systematycznie wspomagany przez nowo pojawiające się korzenie (stolony), które wyrastają w kątach liści i wrastają w zbutwiałą korę obumarłych konarów drzew.
Biotop: Lasy tropikalne.

Kwiat

Owoce

Współczesna uprawa

Suszenie „lasek waniliowych”

[edytuj] Zastosowanie

Roślina uprawna : Dawniej wanilię uprawiano współrzędnie z uprawnymi drzewami, które służyły jako naturalne podpory (np. kakaowiec, obrzydlec (jatrofa), nanercz). Obecnie uprawa odbywa się na niskich podporach ułatwiających ręczne zapylanie (patrz zdjęcie).

Do ok. 1800 monopolistą w uprawie wanilii był Meksyk, bowiem tylko tam występowały odmiany pszczół z rodzajów Melipona i Trigona zapylających kwiaty tej rośliny (również niektóre kolibry są zapylaczami). Jednakże odkrycie ręcznej metody zapylania umożliwiło powstanie upraw również w innych miejscach na świecie. Obecnie największym producentem na świecie jest Madagaskar.

Roślina przyprawowa : Źródłem przyprawy są strąkokształtne torebki zbierane w fazie niepełnej dojrzałości, następnie poddawane fermentacji i suszeniu, w wyniku czego przybierają ciemnobrązową barwę. W ten sposób powstają tzw. "laski wanilii" (nazwa handlowa). Poza tym wanilia używana jest jako proszek, olejek bądź cukier waniliowy (minimum 27 % wanilii). Używana jako popularna przyprawa w cukiernictwie oraz w przemyśle spożywczym i perfumeryjnym, m.in. do prod. likierów i przyprawienia czekolady.
Roślina lecznicza : Wanilię stosuje w formie nalewki w stanach gorączkowych oraz zaburzenich trawienia, a także pomocniczo w blednicy.

[edytuj] Ciekawostki

Tym pięknym kwiatem w królestwie Azteków płacono niegdyś podatki.
Dla Europy wanilię odkryli w XV wieku hiszpańscy konkwistadorzy. Zostali poczęstowani przez Azteków napojem zwanym "Tlilxochitl". Była to czekolada, w której maczano laski wanilii. Przepis na ów napój wraz z zapasami wanilii popłynął do Hiszpanii, skąd szybko rozprzestrzenił się na cały kontynent.
Wanilią aromatyzuje się m.in. tytoń. (Obecnie do tego ceku używa się głównie innego gat. V. pompona.)
Nazwa Vaynilla lub mały strączek pojawiła się w literaturze w 1658 dzięki pisarzowi Piso. Ale dopiero od 1703 rozpowszechniona została przez duchownego, ojca Plumier nazwa: "la vanille" (franc.), czyli wanilia.
Uważana za afrodyzjak.