Vranov nad Topľou

Z Wikipedii

Vranov nad Topľou (do 1927 i od 1944 do 1969 Vranov, niem. Frö(h)nel/Vronau an der Töpl, węg. Varannó) - miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Zemplín.

Vranov nad Topľou leży na wysokości 132 m n.p.m., w dolinie Topľi, u zbiegu Niziny Wschodniosłowackiej, Pogórza Ondawskiego i Gór Tokajsko-Slańskich. Liczba mieszkańców miasta wynosi 22 985 osób [2002], powierzchnia - 31,1 km². Współrzędne geograficzne - 48°52'51 N, 21°40'24 E. Dzielnica Vranowa położona na zachód od Topľi nosi nazwę Čemerné.

Przez Vranov przebiega jedna z najważniejszych dróg Słowacji - droga krajowa nr 18, oprócz tego zbiegają się tam liczne drogi lokalne - nr 553 do Trebišova, nr 557 do Stropkova, nr 558 do Humennégo i nr 576 do Koszyc. We Vranovie zbiegają się również linie kolejowe z miasta Strážske, z Trebišova i z Preszowa.

Z badań archeologicznych wynika, że okolice Vranova były zamieszkane już w VII wieku. Kościół parafialny istniał już w 1314. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z lat 1333-1337. W I połowie Vranov stał się osadą targową, wyposażoną przez króla Węgier Ludwika w prawo wolnego handlu. Data nadania Vranovowi praw miejskich nie jest znana, jednak już w liście króla Zygmunta z 1410 jest wzmiankowany jako miasto. W XV wieku Vranov przeobraził się w ośrodek rzemiosła i handlu, wzrastając w miarę wzrostu znaczenia szlaku handlowego z Polski na Węgry przez Przełęcz Dukielską. Vranov został mocno dotknięty zniszczeniami podczas wojen w XV i XVI wieku. Od 1523 należał do magnackiego rodu Báthory, od 1617 do rodu Drugethów, od 1684 do rodu Bárkoczy. W XVIII wieku miasto doznało zniszczeń w walkach powstań antyhabsburskich oraz w katastrofach naturalnych (powódź w 1718, trzęsienia ziemi w 1778 i 1779. Podczas wschodniosłowackiego powstania chłopskiego w 1831 Vranov znalazł się w centrum walk, był okupowany i rabowany przez buntowników. Na początku XIX wieku Vranov podupadł i stał się typowym miasteczkiem rolniczym. Region dotknęła masowa emigracja - ludność powiatu spadła z 23,3 tys. osób w 1858 do 22,2 tys. w 1895. W 1910 ludność miasta liczyła 2,1 tys. osób, z czego 1,4 tys. Węgrów, 0,6 tys. Słowaków i 0,1 tys. Niemców. Upadek miasta trwał przez cały XIX wiek, pogłębiła go jeszcze I wojna światowa. Vranov nie został zniszczony, ale znalazł się na bezpośrednim zapleczu frontu karpackiego. Impulsem do rozwoju miasta okazało się dopiero otwarcie linii kolejowej do Trebišova w 1939. Po wojnie rządy komunistyczne zaznaczyły się w mieście budową zakładów przemysłowych. Do dziś przetrwały zakłady chemiczne Bukóza i odzieżowe Slovenka oraz kilka zakładów produkcji żywności i materiałów budowlanych.

Zabytki Vranova:

• gotycki kościół z XIV wieku, przebudowany w XVI i w XVIII wieku,
• barokowy klasztor paulinów z 1718,
• klasycystyczny dwór z XVIII wieku, wzniesiony na miejscu starszego średniowiecznego zamku.

Z Vranova pochodzi Ján Figeľ - komisarz europejski ze Słowacji.

Link zewnętrzny: Bogate informacje na oficjalnej stronie miasta