Tykocin
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°12'11" N 022°46'15" E
| Tykocin | |||
|
|||
| Województwo | podlaskie | ||
| Powiat | białostocki | ||
| Gmina - rodzaj |
Tykocin miejsko-wiejska |
||
| Prawa miejskie | 1425 | ||
| Burmistrz | Krzysztof Chlebowicz | ||
| Położenie | 53° 12'11'' N 22° 46'15'' E |
||
| Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - aglomeracja |
1905 {{{aglomeracja}}} |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
(+48) 85 | ||
| Kod pocztowy | 16-080 | ||
| Tablice rejestracyjne | BIA | ||
Położenie na mapie Polski |
|||
|
Urząd miejski3
ul. Złota 216-080 Tykocin tel. 718-16-27; faks 718-16-27 |
|||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||
Tykocin (łac. Tykociensis, heb. Tiktin, ang. Tykotzin) to miasto w woj. podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tykocin, w Kotlinie Biebrzańskiej, nad Narwią, na zachód od Białegostoku.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 1905 mieszkańców. Miasto posiada połączenia drogowe z Knyszynem, Białymstokiem i Sokołami.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Początki miasta wiążą się z grodem mazowieckim, który znajdował się w odległości ok. 3 km na południe od obecnej lokalizacji, zachowany w formie szczątkowej w pobliżu wsi Sierki, zwane Zamczyskiem. Był to w okresie od XI do XIV w. mazowiecki gród rzędu kasztelańskiego z podgrodziem. Rozwinięty wskutek rozwoju wymiany handlowej w XIV w. między Polską i Wielkim Księstwem Litewskim. Według badań historyków Tykocin powstał w miejscu przeprawy przez rzekę Narew dla skrócenia szlaku handlowego prowadzącego z Moskwy i Wilna w kierunku Poznania i Krakowa.
- 1425 - nadanie praw miejskich chełmińskich przez księcia mazowieckiego Janusza
- 1522 - pierwsze wzmianki o osadnictwie żydowskim w mieście; sprowadzenie Żydów na wniosek wojewody wileńskiego i trockiego Olbrachta Gasztołda dla rozwoju handlu i rzemiosła w okolicy
- 1576 - nadanie przywilejów dla miasta Tykocin przez Stefana Batorego
- 1633 - nadanie przywilejów dla miasta Tykocin przez Władysława IV
- I połowa XV w. - w posiadaniu litewskich możnowładców Gasztołdów włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego
- 1655 - w oblężonym przez wojska konfederacji tyszowieckiej Tykocinie umiera hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł
- 1656 - Tykocin wraz z okolicznymi ziemiami powraca do Królestwa Polskiego
- 1661 - Tykocin i dobra tykocińskie otrzymuje na dziedziczną własność Stefan Czarniecki za zasługi w wojnie ze Szwedami
- 1705 - król August II ustanawia w Tykocinie Order Orła Białego, najstarszy i najważniejszy order polski
- 1795 - pod zaborem pruskim
- 1807 - w Księstwie Warszawskim
- 1815 - w Królestwie Polskim
- 1939-1941 - okupacja sowiecka
- 1941-1944 - okupacja niemiecka, zagłada Żydów, którzy przed wojną stanowili połowę mieszkańców
- 1950 - utrata praw miejskich
- 1993 - odzyskanie praw miejskich
[edytuj] Historia osadnictwa żydowskiego w Tykocinie
Pierwsi osadnicy żydowscy osiedli na tych ziemiach w 1522 roku. Było to 10 rodzin żydowskich z Grodna, sprowadzonych na zaproszenie Olbrachta Gasztolta na te ziemie w celu ożywienia handlu. W 1576 roku, z ręki Stefana Batorego otrzymali oni prawo osadnictwa potwierdzone w 1633 przez Władysława IV. W 1800 roku mieszkańcy pochodzenia żydowskiego stanowili ok. 70% ludności miasta. Tuż przed drugą wojną światową procent ludności żydowskiej wynosił 50% na liczącą 5000 mieszkańców populację miasta. W lecie 1941 roku ludność żydowska licząca około 1400 osób została wymordowana w lasach obok wsi Łopuchowo.
[edytuj] Atrakcje turystyczne miasta i okolicy
W Tykocinie naliczono ponad 100 obiektów zabytkowych. Najstarszy zespół urbanistyczny historycznego Podlasia. Jeden z największych przedwojennych ośrodków kultury żydowskiej w Polsce.
[edytuj] Zabytki
- Kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy w Tykocinie - barokowy kościół oraz zespół klasztorny pomisjonarski fundacji J.K. Branickiego (1742–1749);
- Duży Rynek, rozległy barokowy rynek o trapezowatym kształcie, otoczony zabytkową, bogato zdobioną, niską zabudową; kramnice;
- Barokowa Wielka Synagoga z 1642 r - Muzeum Kultury Żydowskiej;
- Dom talmudyczny - Muzeum Kultury Żydowskiej oraz Restauracja z Kuchnią Żydowską;
- Mały Rynek, niegdyś centrum dzielnicy żydowskiej, umiejscowiony w pobliżu synagogi z fragmentami arkadowego muru z bramami;
- Dawny szpital z 1755 roku w południowo-wschodnim narożniku rynku;
- Alumnat wojskowy, pierwszy w Polsce dom żołnierzy-weteranów, z lat 1634–1638, obecnie dom wycieczkowy;
- Zespół Klasztorny Bernardynów, wzniesiony w latach 1771-1790, z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego;
- Ruiny renesansowego zamku króla Zygmunta II Augusta odbudowanego częściowo w 2005 roku;
- Cmentarz Żydowski;
- Dworek Administratora w Tykocinie, murowany dworek wzniesiony w połowie XVIII w. z inicjatywy Jana Klemensa Branickiego;
- Grób zbiorowy Żydów tykocińskich;
[edytuj] Pomniki i tablice
- pomnik Stefana Czarnieckiego z 1763 roku - szacowany na drugi po Kolumnie Zygmunta najstarszy pomnik świecki w Polsce,
- pomnik Orła Białego - wzniesiony na pamiątkę ustanowienia Orderu Orła Białego w 1705 roku, które miało miejsce w Tykocinie,
- tablica upamiętniająca Marka Zamenhofa, urodzonego w Tykocinie ojca twórcy międzynarodowego języka Esperanto - Ludwika Zamenhofa.
[edytuj] Inne obiekty
- drewniany wiatrak - rekonstrukcja jednego z licznych na tych ziemiach wiatraków pozostawionych przez Holendrów
- stanowisko archeologiczne zwane Szwedzkimi Wałami,
- rzeka Narew, Bagna Tykocińskie w dolinie Narwi, liczne gniazda bocianie, rezerwat leśny Szelągówka na wydmach,
- wieś Morusy na północ od Tykocina,
- wieś Kiermusy z rekonstrukcją Karczmy, Dworu Staropolskiego oraz staropolskiego bazaru.
- Galeria Tykocin i Herbaciarnia - stworzona na wzór Herbaciarni U Dziwisza w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą,
[edytuj] Przyroda
Tykocin leży na trasie podlaskiego szlaku bocianiego, biegnącego od Białowieskiego Parku Narodowego przez Biebrzański Park Narodowy do Narwiańskiego Parku Narodowego. Miastu został nadany tytuł Europejskiej Wioski Bocianiej. Przyznała go w 2001 roku niemiecka organizacja proekologiczna Euronatur.
[edytuj] Parki Narodowe
[edytuj] Szlaki turystyczne
[edytuj] Piesze
- szlak im. Łukasza Górnieckiego, 20 km
- trasa : Tykocin - Piaski - Łaziuki - Kiślaki - Łazy - Słomianka - Jezioro Niklerz - Zajki - Laskowiec
- szlak im. Z. Glogera, 60 km
- trasa : Nowosiółki - Choroszcz - Rzuszany - Rogowo - Pańki - Rzędziany - Leśniki - Saniki - Tykocin - Stelmachowo - Jeżewo Stare
- szlak Królowej Bony, 75 km
- trasa : Tykocin - Góra - Krypno - Knyszyn - Kopisk - Czarna Wieś Kościelna - Czarna Białostocka - Dworzysk - Woronicze - Kopna Góra
- Podlaski Szlak Bociani, 210 km
- trasa : Osowiec Twierdza - Laskowiec - Tykocin - Kurowo - Waniewo - Bokiny - Baciuty - Suraż - Zawyki - Doktorce - Wojszki - Kaniuki - Puchły - Trześcianka - Soce - Bondary - Narewka - Białowieża
[edytuj] Rowerowe
- Obwodnica Rowerowa Narwiańskiego Parku Narodowego, 90 km
- trasa : Choroszcz - Zawady - Baciuty - Dobrowodą -Turośń Dolna - Borowskie Michały - Suraż - Łapy - Płonka Kościelna - Łupianka Stara - Jeńki - Waniewo - Kurowo - Jeżewo Stare - Tykocin - Choroszcz
[edytuj] Komunikacja
[edytuj] Komunikacja publiczna
- Do Tykocina prowadzą 3 linie komunikacji publicznej PKS oraz jedna linia komunikacji prywatnej Voyager. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się odległości 17 km w miejscowości Knyszyn.
[edytuj] Drogi
- Przez Tykocin prowadzi droga wojewódzka nr 671 krzyżująca się w pobliżu miejscowości Jeżewo z drogą krajową nr 8 .
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
- Portal Tykocin On -Line.
- Tykocin 1425 - strona o mieście.
