Szaman
Z Wikipedii
Szaman - osoba pełniąca funkcję religijną polegającą na sformalizowanej i instytucjonalnej więzi ekstatycznej z istotami nadludzkimi lub duchami przodków.
Dzięki badaniom etnologii oraz religioznawstwa wiemy, że fenomen szamaństwa, dawniej kojarzony prawie wyłącznie z obszarem środkowej Syberii (Tunguzi, Buriaci) był obecny w wielu innych systemach wierzeń na wszystkich kontynentach. Wielka zasługa w badaniach szamanizmu przypada Mircei Eliademu.
Funkcja szamańska cechuje się czterema cechami konstytutywnymi:
- Szaman działa poprzez ekstazę. Polega ona na wejściu w trans poprzez rytmikę tańca, lub uderzania w bębenek, podczas którego szaman doznaje duchowego opuszczenia własnego ciała. Pozwala mu to na wejście w kontakt ze światem nadludzkim, podjęcie podróży do nieba, bądź zejścia do świata podziemnego, napotkania duchów opiekunów, zaprzyjaźnionych bądź też wrogich i wykonania swej misji.
- Szaman posiada więzi na "tamtym świecie". Siła szamana polega na posiadaniu właściwych układów z poteżnymi i wpływowymi w zaświatach duchami. Walcząc z niektórymi z nich, szaman wspiera się sojuszami z innymi. Dlatego też szamanem nie jest ten, kto chce, lecz ten, który został przez duchy wybrany i wprowadzony w "tamten świat".
- Szaman jest trwałym elementem życia społecznego, jego instytucja jest nieodzowną dla jego wspólnoty. Dzięki inicjacji, szaman posiada właściwą wiedzę, potrzebną w trudnych sytuacjach, gdy musi wyruszać w zaświaty aby pomóc jednostkom, bądź całej swej wspólnocie.
- Szaman działa z pobudek altruistycznych. Na ogół jego dwie najważniejsze funkcje to:
- odprowadzanie umarłych w zaświaty. Umarli potrzebują opieki w swej ostatniej drodze, gdzyż zanim nie dojdą do jej końca, czyhają na nich wielkie niebezpieczeństwa. Szaman przeprowadza dusze zmarłych przez zaświaty, do bram ich miejsca odpoczynku;
- przywracanie zbiegłej duszy osobom chorym. Choroba jest na ogół wywołana odejściem duszy, bądź wyniszczaniem duszy przez złego ducha, rola szamana polega na odnalezieniu błąkającej w zaświatach duszy i sprowadzeniu do chorego, ewentualnie pokonaniu złych, nieprzychylnych i szkodzących duchów.
Osoba szamana, jego atrybuty i rytuały z nim związane różnią się względem epoki, regionu i danej kultury. Na ogół jednak jego stałymi atrybutami są symbole transu i tańca (bębenek), oś pionowa, po której symbolicznie wchodzi w zaświaty (pień, drabina), oraz ubiór naznaczony zdolnościami lotów ekstatycznych (np. pióra).
Instytucja szamana, szamanizm, nie stanowi religii, jest natomiast bardzo częstym elementem wierzeń animistycznych.
