Staw kolanowy
Z Wikipedii
Staw kolanowy (łac. articulatio genus) - największy staw ustroju ludzkiego. Na skutek ewolucyjnego rozrostu kości piszczelowej i inwolucji kości strzałkowej, powstał staw łączący dwie kości - staw udowo-piszczelowy (pomijając rzepkę). Różni się on znacznie budową od homologicznego stawu łokciowego, w którego tworzeniu bierze udział kość ramienna, kość łokciowa i kość promieniowa. W stawie kolanowym odbywają się ruchy zgięciowo-wyprostne oraz rotacyjne. Ruch obrotowy fizjologicznie dokonuje się tylko podczas zgięcia kolana. Staw kolanowy ze względu na pełnioną funkcję, posiada bardzo silnie rozbudowany aparat więzadłowy.
Powierzchnie stawowe tworzą wypukłe kłykcie kości udowej (główka stawowa) ślizgające się po wklęsłych powierzchniach kłykci kości piszczelowej (panewka stawowa). Ruchy ułatwia maź stawowa wydzielana przez błonę wyścielającą jamę stawu.
Dodatkowym zabezpieczeniem stabilizującym oraz pełniącym rolę amortyzatora drgań są łąkotki, położone na powierzchni stawowej kości piszczelowej.
Spis treści |
[edytuj] Łąkotki
Łąkotki (łac. menisci) - dwa włóknisto-chrzęstne, półksiężycowate twory, znajdujące się na powierzchni stawowej kości piszczelowej. Ich zadaniem jest pogłębienie powierzchni stawowej stawu kolanowego. Obie łąkotki ustawione są swoimi rogami do środka powierzchni stawowej, gdzie przytwierdzone są do kości piszczelowej przy pomocy pasm łącznotkankowych. Na przekroju poprzecznym łąkotki mają kształt trójkąta prostokątnego, zwróconego podstawą na zewnątrz, zrośniętego z torebką stawową. Powierzchnia przylegająca do kości piszczelowej jest płaska, górna przylegająca do kłykci kości udowej jest wklęsła.
[edytuj] Łąkotka boczna
- łąkotka boczna (łac. meniscus lateralis) - krótsza, bardziej zakrzywiona, tworzy prawie pełny pierścień; początkowy przyczep łąkotki znajduje się ku przodowi od guzka międzykłykciowego bocznego, a końcowy ku tyłowi od guzka międzykłykciowego przyśrodkowego
[edytuj] Łąkotka przyśrodkowa
- łąkotka przyśrodkowa (łac. meniscus medialis) - dłuższa, szersza, kształtem przypomina sierp; przyczep początkowy znajduje się ku przodowi przed polem międzykłykciowym przednim, a końcowy ku tyłowi od pola międzykłykciowego tylnego:
[edytuj] Układ więzadłowy
Ze względu na duże siły przenoszone przez staw, torebka stawowa wzmocniona jest wieloma więzadłami. Dodatkowo stabilizację zapewniają więzadła krzyżowe, które znajdują się w jamie stawu.
- Więzadło rzepki (łac. Ligamentum patellae)
- Troczki rzepki (łac. Retinacula patellae)
- Więzadło poboczne strzałkowe (łac. Ligamentum collaterale fibulare)Główna rola tego więzadła polega na ograniczaniu szpotawości kolana. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości udowej i kończy się na głowie strzałki.
- Więzadło poboczne piszczelowe (łac. Ligamentum collaterale tibiale)Biegnie ono od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do części przyśrodkowej brzegu podpanewkowego i stąd dalej ku dołowi do kości piszczelowej. Wzmacnia ścianę tylną torebki stawowej. Główną funkcją tego więzadła jest ograniczenie nadmiernej koślawości oraz rotacji zewnętrznej piszczeli.
- Więzadło podkolanowe skośne (łac. Ligamentum popliteum obliquum)Wzmacnia ścianę tylną torebki stawowej. Jest to mocne, płaskie więzadło biegnące z okolicy kłykcia bocznego kości udowej skośnie ku dołowi. Jego włókna częściowo gubią się w torebce stawowej, a częściowo przechodzą w ścięgno mięśnia półbłoniastego. Więzadło to hamuje nadmierne prostowanie stawu i ruchy obrotowe.
- Więzadło podkolanowe łukowate (łac. Ligamentum popliteum arcuatum)Przebiega w kształcie łuku wypukłego ku dołowi od kłykcia bocznego kości udowej do ściany tylnej torebki. Od więzadła tego dwiema zbieżnymi odnogami odchodzi pasmo które przyczepia się do głowy strzałki; nosi ono nazwę troczka więzadła łukowatego.
- Więzadło krzyżowe przednie (łac. Ligamentum cruciatum anterius)Rozpoczyna się na powierzchni przyśrodkowej kłykcia bocznego kości udowej i biegnie ku dołowi, przodowi i środkowi, przyczepiając się na polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej. Najważniejsza rola tego więzadła polega na ograniczaniu przedniego względem kości udowej, ograniczaniu nadmiernego zgięcia i wyprostu oraz forsownego koślawienia i szpotawienia w wyproście i w zgięciu.
- Więzadło krzyżowe tylne (łac. Ligamentum cruciatum posterius)Biegnie od powierzchni bocznej kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego. Więzadło to składa się z dwóch oddzielnych części zróżnicowanych anatomicznie i funkcjonalnie. Taka budowa więzadła gwarantuje jego podstawową funkcję, jaką jest zabezpieczenie tylnego przemieszczania piszczeli oraz ograniczanie maksymalnego wyprostu i zgięcia.
- Więzadło poprzeczne kolana (łac. Ligamentum transversum genus)
- Więzadło łąkotkowo-udowe przednie (łac. Ligamentum meniscofemorale anterius)
- Więzadło łąkotkowo-udowe tylne (łac. Ligamentum meniscofemoraleposterius)
[edytuj] Struktury stabilizujące
Na użytek kliniczny podzielono ww. struktury na trzy kompleksy stabilizujące staw kolanowy.
[edytuj] Kompleks przyśrodkowy
- Więzadło poboczne piszczelowe
- Tylno-przysrodkowa część torebki stawowej
- Mięsień półścięgnisty
- Gęsia stopka ścięgnista
[edytuj] Kompleks boczny
- Więzadło poboczne strzałkowe
- Pasmo biodrowo-piszczelowe
- Mięsień dwugłowy uda
- Mięsień podkolanowy
[edytuj] Kompleks centralny
- Więzadło krzyżowe przednie
- Więzadło krzyżowe tylne
- Łąkotka przyśrodkowa
- Łąkotka tylna
