Dyskusja:Staw kolanowy

Z Wikipedii

Staw kolanowy. Staw kolanowy (art. genus) - największy staw ciała ludzkiego. Łączy on kość udową (femur) z kością piszczelową (tibia). W skład stawu wchodzi również rzepka (patella), należąca do trzeszczek. Główkę stawową tworzą kłykcie kości udowej (condylus femoris), panewkę kłykcie kości piszczelowej (condylus tibiae). Kłykieć przyśrodkowy kości udowej ( condylus medialis) jest większy, co wiąże się z ogólną budowa kończyn. W pozycji stojącej końce górne kości udowej są rozstawione na szerokość miednicy, natomiast końce dolne stykają się ze sobą. Powoduje to skośny przebieg kości udowych w płaszczyźnie czołowej, zbieżny ku dołowi. Ponieważ oś poprzeczna stawu kolanowego biegnie poziomo kłykieć przyśrodkowy kości udowej musi być dłuższy, aby dosięgnąć poziomej powierzchni kłykci kości piszczelowej.

Powierzchnie stawowe kłykci kości udowej są połączone powierzchnią rzepkową, która wiąże je ze sobą. Każdy z kłykci ma w płaszczyźnie czołowej zarys półkolisty, wypukły ku dołowi. W płaszczyźnie strzałkowej nie jest tak regularna: część przednia jest bardziej płaska, a więc posiada większy promień krzywizny od bardziej wypukłej części tylnej. Z tego wynika, że przy staniu styka się większa powierzchnia kości udowej niż gdy staw jest zgięty. Ta okoliczność pozwala na drugi rodzaj ruchów w stawie kolanowym: obrót na zewnątrz i do wewnątrz. Przy zgiętym kolanie mała powierzchnia wypukłych kłykci kości udowej może z łatwością ślizgać się po płaskich powierzchniach kłykci kości piszczelowej. Między powierzchniami kłykci kości udowej, które przesuwają się po powierzchni stawowej górnej kości piszczelowej, leży z przodu rowkowata powierzchnia rzepkowa. Do niej przylega powierzchnia stawowa rzepki. Rzepka (patella) to największa trzeszczka ciała ludzkiego, jest ona włączona w ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Wchodzi ona w skład stawu, będąc związana ze ścianą przednią torebki stawowej. Z wierzchołka rzepki schodzi ku dołowi ścięgno mięśnia czworogłowego, zwane więzadłem rzepki (ligamentum patellae), przyczepiające się do guzowatości kości piszczelowej. Odpowiednio do kłykci kości udowych panewka stawowa posiada dwa kłykcie kości piszczelowej. Ich lekko wklęsłe powierzchnie są oddzielone od siebie wyniosłością międzykłykciową, w sąsiedztwie której przyczepiają się więzadła krzyżowe, silnie przytrzymujące przy sobie kość udową i piszczelową we wszystkich pozycjach.

Łąkotki stawowe. Przy wspomnianych dwojakich ruchach wykonywanych w stawie i jego budowie okazuje się, że jego powierzchnie nie są do siebie dobrze dostosowane. Rolę lepszego dopasowania powierzchni stawowych mogą wziąć na siebie jedynie przesuwalne twory elastyczne, dostosowujące się do zmiennych warunków panujących w stawie. Takimi tworami, leżącymi między powierzchniami stawowymi są dwie łąkotki (meniscus) boczna i przyśrodkowa(lateralis et medialis). Są one zbudowane z chrząstki włóknistej. Łąkotka przyśrodkowa jest większa i ma kształt szerokiego sierpa. Łąkotka boczna jest bardziej zaokrąglona, kształtem zbliżona do podkowy. Brzeg zewnętrzny łękotek jest grubszy, brzeg wewnętrzny ostry. Obwód łękotek jest zrośnięty z torebką stawową. Końce łąkotek są połączone z kością piszczelową silnymi pasmami tkanki łącznej. Brzegi łąkotek łączy więzadło poprzeczne kolana (ligamentum transversum genus). Łąkotki dzielą staw kolanowy na dwa piętra: w górnym odbywają się głównie ruchy zginania i prostowania, a w dolnym ruchy obrotowe. Łąkotki jako twory elastyczne, zmieniają swój kształt przy ruchach odbywających się w stawie, przystosowując się do powierzchni kości. Jednocześnie przesuwają one z miejsc bardziej obciążonych wypełniając przestrzenie wolne. Przy prostowaniu stawu wysuwają się do przodu przy zgięciu natomiast do tyłu. Przy ruchach obrotowych jedna wysuwa się do przodu, a druga do tyłu, w zależności od kierunku obrotu. Przesunięcia te mogą sięgać 10 mm i więcej. Łąkotki w stawie zdrowym nie dają się wyczuwać.

Więzadła wewnętrzne. Więzadła krzyżowe stanowią pozostałość przegrody pionowej stawu. Do jamy stawu wchodzą od tyłu wpuklając błonę maziową, która je pokrywa. Więzadło krzyżowe przednie (ligamentum cruciatum anterus – ACL) rozpoczyna się na powierzchni przyśrodkowej kłykcia bocznego kości udowej i biegnie ku dołowi, przodowi i środkowi przyczepiając się na polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej. Więzadło krzyżowe tylne (ligamentum cruciatum postwrius – PCL) biegnie od powierzchni bocznej (wewnętrznej) kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego. Przy wszelkich ruchach części tych więzadeł napinając się hamują nadmierne ruchy, zwłaszcza ruch prostowania. Podczas obrotu goleni do wewnątrz (nawracania) więzadła owijają się wokół siebie, hamując ten ruch. Jedynie przy obrocie na zewnątrz (odwracaniu) odwijają się i pozostają nie napięte. Torebka stawowa. Duża, obszerna torebka stawowa się do kości udowej w odległości 1-2 cm od granicy chrząstki, po bokach poniżej nadkłykci, z tyłu w pobliżu chrząstki. Na kości piszczelowej przyczep torebki biegnie w pobliżu granicy chrząstki. Ku górze między mięsień czworogłowy i kość udową wchodzi połączona ze stawem kaletka nadrzepkowa (bursa suprapatellaris). U dołu, między więzadłem rzepki i guzowatością piszczeli leży kaletka podrzepkowa głęboka (bursa infrapatellaris profunda), zazwyczaj ze stawem nie połączona. Płożenie spoczynkowe torebki stawowej występuje podczas zgięcia stawu w granicach 20-30 stopni. Więzadła zewnętrzne. Torebkę stawową wzmacniają więzadła zewnętrzne. Należą tu przede wszystkim więzadła poboczne, następnie troczki rzepki i więzadła podkolanowe. Silne więzadła poboczne łączą kość udową i piszczelową po obu stronach stawu. Przyczepy ich leżą do tyłu od osi poprzecznej stawu, dzięki czemu więzadła te hamują nadmierne prostowanie. Więzadło poboczne piszczelowe (ligamentum collaterale tibiale) biegnie od nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej do przyśrodkowego i tylnego brzegu kości piszczelowej w postaci dość szerokiego pasma. Więzadło poboczne strzałkowe (ligamentum collaterale fibulare) rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości udowej i kończy na głowie strzałki. Kiedy kolano jest zgięte, więzadła nie są napięte i pozwalają na ruchy obrotowe. Ze względu na więzadła poboczne nie mogą odbywać się w stawie kolanowym ruchy odwodzenia i przywodzenia. Ściana tylna torebki jest wzmocniona przez więzadło podkolanowe skośne (ligamentum popliteum obliquum), stanowiące jedno z zakończeń mięśnia półbłoniastego. Po obu stronach rzepki i jej więzadła przebiegają włókna ścięgniste, łączące się u góry ze ścięgnem mięśnia czworogłowego uda, a u dołu z kością piszczelową. Są to troczki przyśrodkowy i boczny rzepki.(retinacula patellae mediale et laterale). Warstwa powierzchowna składa się z włókien podłużnych, w głębszej warstwie występują również włókna poprzeczne przyczepiające się do brzegów bocznych rzepki. Kaletki maziowe. W okolicy stawu kolanowego występuje szereg kaletek maziowych, maziowych. Leżą one przeważnie między kośćmi i mięśniami czy ścięgnami, zmniejszając tarcie i ucisk. Niektóre leżą pod skórą na powierzchniach wyprostowanych stawów, chroniąc je przed uciskiem zewnętrznym. Należy tu między innymi kaletka podskórna podrzepkowa (bursa subcutanea infrapatellaris), chroniąca staw od przodu, lub kaletka podskórna przedrzepkowa (bursa subcutanea prepatellaris).

Jest to fragment książki "Anatomia człowieka" Sokołowskiej Pituchowej