Przewrotne
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°13' N 021°57' E
| Przewrotne | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | rzeszowski |
| Gmina | Głogów Małopolski |
| Położenie | 50° 13' N 21° 57' E |
| Populacja (2006) - liczba ludności |
ok. 2500 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
17 |
| Kod pocztowy | 36-003 |
| Tablice rejestracyjne | RZE |
Przewrotne – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Głogów Małopolski.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Przewrotne zamieszkiwało w 2006 roku ponad 2500 tysiąca mieszkańców. W miejscowości znajduje się zespół szkół, w tym szkoła podstawowa i gimnazjum.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. podkarpackim. Jeśli możesz, rozbuduj go.
W przewrotnem znajduje się drużyna OSP odnosząca wykokie miejsca na szczeblu gminnym. Jest też kościół. Wiele kapliczek.
Przewrotne to duża wieś leżąca w południowo-wschodniej Polsce w województwie podkarpackim. Graniczy od południa ze Stykowem, od zachodu z Widełką a od wschodu z Pogwizdowem Starym. Wioska oddalona jest od siedziby województwa 21 km, około 70 km od Sandomierza, dawnej stolicy województwa sprzed I rozbioru Polski. Obejmuje następujące przysiółki: Borek, Górkę, Haracze, Koniec, Młyn, Północkową, Zakościele, Rogówkę, Smoleń I i II, Selwy oraz Zapole. Większych rzek tu nie ma, jedynie w systemie wodnym dominują płytkie, czasem wysychające potoki i strumienie. Największy z potoków, Zyzoga, wpada koło Raniżowa do Łęgu - głównej arterii wodnej puszczańskiego obszaru. Ogółem powierzchnia wsi wynosi 2753 ha, w tym łąki zajmują 381 ha, pola orne 1289 ha, pastwisk jest 295 ha, natomiast lasy obejmują 689 ha i obszar ich stale wzrasta.
Najstarsza pewna wiadomość o Przewrotnem zawarta jest w lustracji województwa sandomierskiego z 1569 r. Wynikało z niej to, że osada nazwana Przewrotne została założona w 1553 r., w dobrach królewskich, wymierzona przez Jakuba Brzezińskiego, urzędnika ze Zgłobnia, na 45 łanach i jednej ćwiartce. Pierwszym właścicielem był pan Jordan kasztelan krakowski.
Niewiadomo, dlaczego osada otrzymała taką nazwę. Według legendy pewien wielmoża przejeżdżając południowymi krańcami puszczy natknął się na złą drogę z głębokimi dołami, skutkiem czego jego kolasa się przewróciła a możni wpadli w błoto. Okoliczność ta mogła być powodem nadania powstającej osadzie zawołania Przewrotna. Druga wersja, za którą chętnie się opowiada etnograf rzeszowski pochodzący z Głogowa Młp. doc. Franciszek Kotula, wyprowadza nazwę od wrót, tędy bowiem przebiegały i krzyżowały się drogi Głogów - Raniżów oraz Sędziszów - Sokołów. Z czasem nazwę zaczęto zmieniać na "Przewrotne". Były one używane zamiennie, ale w roku 1634 w aktach kościelnych być może i cywilnych, pozostała nazwa "Przewrotna". Jak długo używano tej formy nie wiadomo, z aktów wizytacyjnych wynika, że do początku XVIII wieku, gdyż w roku 1727 jawi się znowu nazwa "Przewrotne".
Przewrotne od początku swego istnienia aż do rozbiorów należało administracyjnie do powiatu pilzneńskiego w województwie sandomierskim. Od chwili pierwszego rozbioru stolicą nowo utworzonego cyrkułu, czyli powiatu stał się Rzeszów - był to 1772 rok, a województwem Lwów. W roku 1867 utworzono nowy powiat w Kolbuszowej.
Pierwszym dzierżawcą wsi był wymieniony już Jordan - kasztelan krakowski, a drugim zapewne Stanisław Wierzbiełła. Około roku 1581 Przewrotne przejął Andrzej Tarnowski. Po nim wiele dziesiątków lat wieś z całym kluczem bratkowickim dzierżawiła rodzina Lubomirskich. Po długim okresie Lubomirskich Przewrotne przeszło w ręce prymasów Polski. Kiedy rząd austriacki rozpoczął sprzedaż dóbr stołowych, jako pierwsze sprzedano Przewrotne - 15 X 1818 - które nabył Jakub Politalski. W rękach tej rodziny pozostawała wieś do II wojny światowej.
Podczas II wojny światowej wieś trzykrotnie spacyfikowano, część mieszkańców wywieziono na roboty do Niemiec, a także do obozów zagłady. Za zasługi swych mieszkańców Przewrotne otrzymało w 1973 roku Krzyż Grunwaldu II klasy. Ofiary upamiętniają zbiorowe mogiły i pomnik ku czci poległych.
Z okazji 450-lecia wsi jej mieszkańcy we współpracy z Zespołem Szkół zaplanowali cykl uroczystości dla upamiętnienia tej doniosłej dla Przewrotniaków daty.
