Mokasyny

Z Wikipedii

Mokasyny - rodzaj obuwia, wykonany z wyprawionej naturalnymi metodami skóry jelenia, łosia, wapiti lub bizona, stosowany - obok sandałów i wysokich butów - przez większość Indian Ameryki Północnej. Słowo mokasyn pochodzi od algonkińskiego słowa oznaczającego "but" lub "obuwie", a zapisywanego rozmaicie: Mockasin lub Mawhcasum, Mocussinass, Mockussinchass itp.

Przy całej różnorodności krojów i sposobów zdobienia można wyróżnić dwa główne rodzaje mokasynów:

• o twardej zelówce z niewyprawionej skóry i doszywanych do niej: miękkiej cholewce i języku, używane głównie przez Indian z Równin i południowego zachodu Ameryki Płn.
• wykonane z miękkiej skóry, wycięte w całości z jednego kawałka i zszywane na podbiciu i pięcie, charakterystyczne dla lesistych i trawiastych terenów na wschodzie i północnym zachodzie kontynentu.

Mimo podobieństw kroju i podobnych materiałów, mokasyny poszczególnych plemion można było rozpoznać m.in. po różnicach w kształcie podeszwy, a przede wszystkim po sposobach ozdabiania (zdobionych częściach buta, rodzaju używanych do zdobienia materiałów i rodzajach stosowanych wzorów). Plemiona leśne ze wschodniej części Ameryki Płn. dekorowały motywami roślinnymi i zwierzęcymi podbicie oraz język mokasynów. Na język i cholewkę wokół kostki naszywano często oddzielny kawałek miękkiej skóry lub materiału wyszywany kolcami ursona (igłozwierza północnoamerykańskiego, Erethizon dorsatum) lub szklanymi koralikami (który łatwiej było ozdobić i odpruć po zużyciu się mokasyna). Dekorowaną czasami cholewkę wywijano przy kostce jak kołnierz lub owijano rzemieniami wokół łydki. Plemiona Równin nie zdobiły cholewek mokasynów przy kostce, tylko ich podbicia, języki, okolice szwu przy podeszwie lub całą stopę poniżej kostki, stosując do tego geometryczne wzory z kolców ursona, a później - z kolorowych szklanych koralików pochodzenia europejskiego. Mokasyny ślubne i pogrzebowe miewały zdobioną także podeszwę od spodu.

Mokasyny zszywano przy pomocy kościanych szydeł i ścięgien po ich wewnętrznej stronie, a następnie wywijano, dla wygody pozostawiając węzły na zewnątrz. Czasami doszywano do nich wzmacniające, ocieplające lub ozdobne kawałki skóry lub futra, spłaszczano marszczenia, a mankiet cholewki lub język nacinano we frędzle. Niektóre plemiona, w celu zatarcia śladu stopy, doszywały też frędzle w tylnej części mokasynów, co pomagało w zacieraniu śladów. Zużyte podeszwy wyrzucano, a pozostałe - często bogato i pracochłonnie zdobione - części buta wykorzystywano do uszycia nowych mokasynów.

Mokasyny zostały przejęte przez wielu białych osadników jako obuwie bardziej praktyczne w połnocnoamerykańskich warunkach, z powodu większej trwałości i odporności na trudne warunki atmosferyczne. Była to jednocześnie pierwsza część garderoby przejęta przez Europejczyków od tubylczych Amerykanów. Współcześnie wyrabiane przez tubylczych rzemieślników mokasyny odzwierciedlają wielowiekową tradycję wytwarzania tego typu obuwia w Ameryce Płn., służąc nadal nierzadko jako praktycznie wykorzystywany element tradycyjnych indiańskich strojów, a także jako wysoko cenione eksponaty w muzeach, galeriach i prywatnych kolekcjach indiańskiego rzemiosła i sztuki.

Od nazwy mokasyn pochodzi nazwa jadowitego węża: Mokasyna błotnego