Miron Białoszewski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Należy w nim poprawić: nieencyklopedyczne sformułowania i POVy.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.

Nagrobek Mirona Białoszewskiego na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 30 lipca 2006 r.

Miron Białoszewski (ur. 30 lipca 1922 r. w Warszawie, zm. 17 czerwca 1983 r. w Warszawie), polski poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny.

[edytuj] Biografia

„Urodziłem się 30 lipca 1922 roku w Warszawie. Ojciec — Zenon, urzędnik państwowy. Matka – Kazimiera z Perskich.” – to oryginalny wypis z własnoręcznego życiorysu Mirona Białoszewskiego.

W chwili wybuchu wojny był uczniem III klasy gimnazjum — i już pisał wiersze. W okresie okupacji zdał maturę na tajnych kompletach, po czym rozpoczął studia polonistyczne na (również tajnym) Uniwersytecie Warszawskim, których wszakże nie mógł ukończyć. Po kapitulacji powstania warszawskiego został wywieziony, razem z ojcem, na roboty do Niemiec (Lammsdorf), jednak udało mu się uciec. Po zakończeniu wojny przez Opole i Częstochowę powrócił do Warszawy.

Początkowo znalazł pracę sortowacza na poczcie (przy ul. Nowogrodzkiej), potem pracował jako dziennikarz w Kurierze Codziennym, Wieczorze Warszawy i Świecie Młodych. Współpracował także z redakcjami czasopism dziecięcych i młodzieżowych, dla których pisał wiersze i piosenki wraz z Wandą Chotomską. Na wiosnę 1955 r. Lech Emfazy Stefański dogadał się wreszcie z Mironem (dyskutowali dużo wcześniej) i obaj założyli teatrzyk, t.zw. „Teatr na Tarczyńskiej”, gdzie wystawiał swoje słynne cztery programy sceniczne, m.in. „Wiwisekcję”, „Osmędeuszy”. W inscenizacjach tych brał również udział osobiście (jako aktor) wraz z Ludmiłą Murawską.

Mieszkał wtedy w ścisłym centrum stolicy, więc do Mirona schodzili się liczni przyjaciele i znajomi. Głodował — ale pisał; „A właśnie wtedy moje pisanie wybuchło” — notował po latach.

Debiutował w Życiu literackim w roku 1955, a pierwszy tomik jego wierszy, Obroty rzeczy (pierwotnie: Wiersze rzeszowskie) ukazał się rok później. Następne tomiki: Rachunek zachciankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961) oraz Było i było (1965) nie kazały na siebie długo czekać. Jednocześnie i sława osobliwego teatru Mirona, TEATRU najzupełniej OSOBNEGO, bo do niczego z ówczesnych produkcji teatralnych nie dającego się porównać, sława ta szła daleko w Polskę, i na Zachód: „Raz nawet w Paryżu kucałem przed światową Lenor Fini w trenach, piórach i dżetach — jak loża z «Lido» — nie rozumiała słowa po polsku a wołała: «très intéressant»”. Dzięki temu, a bardziej może jeszcze dzięki staraniom wpływowych przyjaciół i protektorów, otrzymał własne, choć kwaterunkowe, ale osobne mieszkanie na pl. Dąbrowskiego 7.

Razem z Mironem zamieszkał tam malarz Leszek Soliński, jego wieloletni partner, z którym poznali się w czasach „małopolsko-krakowskich”.

Odtąd mieszkanie Mirona stało się miejscem spotkań, celem pielgrzymek „środowiska”; ludzi dziwnych, rozmaitych oryginałów i ekscentryków poszukujących inności i niepowtarzalności. Za dobrą monetę brano etykietkę, którą przypięli mu literaturoznawcy: eksperymentatora i poety lingwistycznego. Wpisano go, ku jego zdumieniu, na listę awangardy współczesnej – co działało magnetyzująco na uwijający się wokół Mirona tłumek. Do tego jeszcze wielu iluminarzy usiłowało wpływać na jego poetykę, postawę i praktykę pisarską (np. A. Sandauer, L. Hering), odwiedzały go bożyszcza (amerykański papież hippiesów Allen Ginsberg) z wyciągniętą dłonią, jak do pobratymca duchowego. Tymczasem Miron, ten programowy antybohater życia i pisania (vide: Pamiętnik z Powstania... ) ostał się i oparł wszelkim naciskom — natręctwu inteligenckiego otoczenia oraz polującej na sensacje publiczności. Pozostał wierny mowie potocznej, temu żywiołowi wyniesionemu z domu rodzinnego na Woli. Pozostał wierny tzw. szarej codzienności, która jest przecież osią świata i centrum kosmosu.

Za tę wierność dla obu żywiołów został Białoszewski sowicie wynagrodzony. Nie tylko dlatego, że zgodnie z regułą decorum wybrawszy rzeczywistość niską, ujmował ją językiem również niskim. Ten pozornie niewyszukany język wybornie oddawał wielogłosowość i barwność szarego, wydawałoby się, banalnego bytowania. I niejako sam się prosił, by wykorzystywać jego niesłychaną plastykę, możliwości nazywania i obrazowania (ut pictura poesis). Ta sama rzeczywistość w prozie Białoszewskiego opowiadana jest iście po epicku, jakby grając pełnymi akordami, natomiast w wierszach, gdzie dosłowność i oczywistość jest grzechem, artysta gra na strunach, bawiąc się tonami, nastrojami, asocjacjami. Skromnie i cicho mówiąc o niskim i małym, Białoszewski głosił wielkość i doniosłość. Wielkość człowieka cichego. Wielkość też artysty, który jakby przekornie skrzywiony i sobą rozczarowany potrafił publicznie wyznać: „znów jest zeń słów niepotraf/ niepewny cozrobień/ yeń”. (Yeń — tak brzmi słowo „leń” wymawiane podczas ziewania).

W nowej siedzibie, poprawiły się warunki jego bytowania, przynajmniej na tyle, że już nie musiał przed widmem głodu i chłodu uciekać do ojca na Grochów albo do matki w Garwolinie, od której taszczył z powrotem do Warszawy teczkę z jedzeniem i węglem. Tu znalazł w miarę (jeśli nie liczyć mnożących się wizyt i przemieszkiwań rodziny i przyjaciół) spokojny azyl i warunki do pisania. „Karmel z kolan działa” — z pogodnym uśmiechem obwieszczał nowy stan skupienia. Ten twórczy stan i status to nie tylko godziny pod pasiastą kołdrą, ale także „latania” po mieście, „sprawdzania sobą” otaczającej go rzeczywistości — czyli „życiopisanie”. Niebawem ukazały się Donosy rzeczywistości (1973), Szumy zlepy, ciągi (1976) oraz Zawał (1977). Ale wcześniej, 27 lat po koszmarach wojennych, spisał wreszcie to, o czym tak często opowiadał najbliższym: swoje przeżycia powstaniowe. I w roku 1970 ukazał się Pamiętnik z powstania warszawskiego. Mimo tej aktywności pisarskiej nie narzekał Białoszewski na nadmiar dobrobytu; nagroda ministerialna także nie uczyniła zeń artysty dworskiego opływającego w dobra i łaski. Wszystko ma jednak swoją cenę; wojna, powojenne biedowanie (dosłownie: głodował w Powstaniu, i za Polski Ludowej) i niekonwencjonalny tryb życia, nocne „filmikowania”, (papierosy, papierosy!), problemy z nerkami, wszystko to spowodowało, że Miron znalazł się na Erce w Szpitalu imienia Dzieciątka Jezus. Popsuł serce, zupełnie dobre serce po rodzicach.

W roku 1976 doświadczył jeszcze jednej w swoim życiu przeprowadzki, tym razem już ostatniej. Zresztą koleje losu Mirona pokazywały, że tę „maksymalnie udaną egzystencję” (wg Lu. Heringa) mógł wieść wszędzie. Ale na Lizbońskiej Grochów dramatycznie wyraźnie uwidoczniła się jeszcze jedna, od początku obecna i trwała cecha osobowości oraz pisań Białoszewskiego: niezwykłe poczucie humoru (Kabaret Kici-Koci, wiersze z Oho). Wyobraźmy sobie: starszy pan, w przededniu śmierci, a tu wypisuje: „jestem pół duchem?/ pół dupem?”…

Zmarł na atak serca 17 czerwca 1983 roku, znaleziono go klęczącego obok swojego tapczanu.

Do opisania: Teatr na Tarczyńskiej (Stefański, Choiński) i Teatr Osobny (Hering, Murawska) – sprzeciw kanonom realizmu