Kościół św. Krzyża w Krakowie (nieistniejący)
Z Wikipedii
Kościół pw. Świętego Krzyża zwany też słowiańskim oraz pw. Męki Pańskiej – nieistniejący już kościół na Kleparzu w Krakowie, który znajdował się w miejscu dzisiejszego placu Słowiańskiego.
Pierwszy kościół powstał z fundacji królów Jadwigi i Władysława Jagiełły dokonanej w 1390 r. Przeznaczony był dla sprowadzonych z czeskiej Pragi benedyktynów słowiańskich, sprawujących obrządek łaciński w języku słowiańskim i używających głagolicy. Obrządek w języku słowiańskim i używanie najstarszego pisma słowiańskiego stworzonego przez misjonarza św. Konstantego, zwanego Cyrylem, przetrwały w kościele przez 80 lat.
Benedyktyni w zamyśle fundatorów mieli objąć misją ziemie Litwy i Rusi Halickiej. Pomysł ściągnięcia słowiańskich benedyktynów mógł pochodzić od matki Jadwigi, Elżbiety, córki bana Bośni, regionu, w którym zakonnicy ci mieli liczne zgromadzenia. Według nie mającej podstaw źródłowych legendy, w miejscu tym już wcześniej (od X w.) istniała świątynia benedyktynów słowiańskich z państwa wielkomorawskiego.
Fundacja niezbyt się udała. Założenie zaplanowano z dużym rozmachem. Najpierw wybudowany został drewniany dom zakonny, a w 1396 r. rozpoczęto budowę murowanego kościoła. Śmierć Jadwigi (1399) spowodowała, że projekt pozostał niedokończony. Zakoników przybyło mniej niż zakładano, a budowa zwolniła tempo. Jeszcze w 1480 r., jak podaje Długosz, była nieukończona, chociaż już od wielu lat użytkowana. Zakonnicy benedyktyńscy dotrwali na Kleparzu do ok. 1470 r.
Od początku XVI w. zaniedbany kościół, będący już właściwie tylko drewnianą kaplicą postawioną po pożarze, który strawił nieukończony budynek murowany, zaczął być zarządzany przez wikariuszy pobliskiej kolegiata pw. świętego Floriana. Zabudowany w większości drewnianymi budynkami Kleparz często nawiedzały pożary. Nie omijały one również kościoła (kaplicy). W XVI wieku płonął co najmniej w 1528 i 1584 r. Po tym ostatnim pożarze powstała murowana kaplica z czterema oknami i jednym ołtarzem. W 1599 r. określana jest jako mocno zaniedbana. Tę budowlę strawił pożar w czasie oblężenia Krakowa przez Szwedów w 1655 r., a rok później została ona całkowicie rozebrana.
Na zgliszczach bogaty mieszczanin krakowski Jan Sroczyński w 1684 r., jako wotum za zwycięstwo wiedeńskie, postawił nowy kościół, przeznaczając podobno na to swój cały majątek.
Nawy zdobiły pomniki Jana III Sobieskiego i Sroczyńskiego jako fundatora świątyni przedstawionych wraz z małżonkami. Kościół konsekrowano w 1678 r. Prawdopodobnie budowniczym był Jan Solari, gdyż budowla, bryłą na rzucie prostokąta oraz fasadą, przypominała kościół sióstr wizytek wzniesiony w tym samym czasie, którego Solari był architektem. Orientowany budynek kościoła miał tójosiową, dwukondygnacyją barokową fasadę. Boki zdobiły gotyckie szkarpy.
Budowla płonęła w latach 1755 i 1768. Postępujące zniszczenie i brak mecenasów chcących wyłożyć środki na gruntowną odbudowę spwodowały, że w 1808 r. austriacka komisja rządowa podjęła decyzję o rozbiórce budynku i sprzedaży pozyskanych z niej materiałów. Licytacja odbyła się w 1818 r. Za kwotę 4800 złotych polskich (w Rzeczypospolitej Krakowskiej do 1834 r. używano pieniędzy Królestwa Polskiego) budynek nabył Szczepan Lubowiecki, a materiały z rozbiórki posłużyły mu jako budulec dla wznoszonej przy rynku kleparskim kamienicy.
W miejscu kościoła został urządzony plac targowy z jatkami mięsnymi zlikwidowanymi po II wojnie światowej.
