Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie
Z Wikipedii
Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie to trójnawowa bazylika z transeptem i zamkniętym apsydą prezbiterium.
Budowę kościoła rozpoczętą w XII wieku ukończono dopiero w połowie XIII wieku. W 1216 miała miejsce jego uroczysta konsekracja.
Do prezbiterium przylegają dwie podłużne kaplice, początkowo były one symetryczne, podczas rozbudowy w XV wieku kaplicę południową poszerzono (kaplica św. Barbary). Stronę wschodnią dawniej zamykały także dwie okrągłe wieże. Fundamenty wieży północnej widoczne są na zewnątrz kościoła. Fasada zachodnia obecny wygląd otrzymała w pierwszej połowie XVIII wieku, podczas kolejnej przebudowy kościoła. Frankowana jest dwoma wieżami zwieńczonymi hełmami. Z okresu baroku pochodzi także boczna kaplica św. Restytuta umieszczona w południowej części kościoła. Nawy przekryte są gotyckimi sklepieniami: gwiaździste nad nawą główną, krzyżowe nad nawami bocznymi i cztery pola sklepienia krzyżowo-żebrowego, wsparte na jednej kolumience, w kaplicy św. Barbary. Do najcenniejszych i najbardziej znanych zabytków znajdujących się w bazylice należą romańskie kolumny. W sumie jest ich siedem. Przy nawie głównej – 4, w tym dwie pokryte płaskorzeźbami i jedna ornamentem śrubowym, dwie duże w kaplicach przy prezbiterium (jedna jest jeszcze nieodsłonięta) i jedna mała w kaplicy św. Barbary, ozdobiona ornamentem roślinnym.
Spis treści |
[edytuj] Kolumny
Kolumny pokryte płaskorzeźbą figuralną – należą do unikatowych zabytków romańskich. W całej Europie, oprócz kolumn strzelińskich, zachowały się rzeźbione kolumny tylko w Hiszpanii w Santiago de Compostella (w katedrze św. Jakuba) oraz we Włoszech, w Wenecji (w katedrze św. Marka). Odkryte zostały podczas prac remontowych prowadzonych w 1946 r. przez Zdzisława Kępińskiego (kolumny zostały obmurowane do kształtu prostokątnych filarów najprawdopodobniej podczas przeróbek w okresie baroku). Płaskorzeźby na kolumnach w bazylice św. Trójcy podzielone są ornamentem na trzy pasy, w których w polach rozdzielonych arkadkami przedstawiono personifikacje cnót (kolumna po stronie południowej) i przywar (kolumna po stronie północnej). Cnoty wyobrażają tylko postacie kobiece z nimbami nad głową, przywary uosabiają zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Nie wszystkie postacie można dzisiaj rozszyfrować. Część z nich została zniszczona, utraciła atrybuty, które ułatwiały rozpoznanie. Płaskorzeźby najmocniej ucierpiały podczas potopu szwedzkiego (kościół w tym czasie zamieniono na stajnię). Kostkową głowicę kolumny cnót zdobi relief przedstawiający scenę chrztu Chrystusa w Jordanie.
[edytuj] Tympanony
W kościele zachowały się romańskie tympanony z XII wieku:
Tympanon fundacyjny znajduje się obecnie nad wejściem do kaplicy św. Barbary. Przedstawiono na nim postać św. Anny z Marią na ręku. Po stronie lewej klęczy fundator z modelem kościoła a po lewej kobieta w habicie z księgą w rękach. Półkole zamyka ornament z łacińską inskrypcją: TE VELVT OPTARAT HOC DONO PETRVS HONORAT VIRGINIS ANNA PIE MATER VENERANDA MARIE (Tobie, Anno, czcigodna matko pobożnej Dziewicy Marii, darem tym oddaje cześć Piotr, tak jak sobie ongiś życzył).
Tympanon Zwiastowania został znaleziony w fragmentach podczas prac remontowych (część znana była wcześniej) - do obejrzenia w lapidarium w muzeum znajdującym się w pozostałościach zabudowań klasztornych. Widoczna jest na nim postać Marii z podchodzącym do niej archaniołem Gabrielem, Po lewej stronie widoczna jest roślina wyobrażająca drzewo życia. Nad postacią Marii unosi się gołębica. Nie wszystkie części tympanonu udało się odnaleźć, stąd postać archanioła nie ma głowy.
[edytuj] Inne elementy wystroju
W pomieszczeniach muzeum widoczny jest także późnoromański portal ściany północnej zwieńczony trójlistnym tympanonem. W nim, w mandorli podtrzymywanej przez anioły, umieszczono postać Chrystusa zasiadającego na tronie. Nad jego głową unosi się gołębica – symbol Ducha Świętego. Chrystus depcze smoka i lwa (symbole pokonanego zła). Po bokach personifikacje ewangelistów: lwa - św. Marek i wół – św. Łukasz oraz postacie św. Piotra i św. Pawła.
W ostatnich latach odnaleziono we wnętrzu kościoła wiele barwnych polichromii. Niektóre z nich są już odsłonięte, inne czekają na zabiegi konserwatorskie. Odsłonięty jest zachowany fragment nad ołtarzem głównym, na sklepieniu pod wieżą od strony południowej.
Do ciekawych zabytków należą także: tęczowa belka z 1740 r., zespół pięciu konfesjonałów z 1741 ozdobiony malowidłami z życia Jezusa Chrystusa i Marii Panny (w części górnej) oraz scenami z tzw. biblia pauperum (biblia dla ubogich). Dodatkowo sceny opisane są napisami w języku polskim.
Cennym zabytkiem jest też ołtarz św. Krzyża, zdobiony 658 relikwiami.
[edytuj] Galeria
 Kościół od tyłu |
 Romańskie kolumny nawy głównej - strona południowa |
 Zdobiona ornamentem roślinnym romańska kolumnienka pod sklepieniem w kaplicy św. Barbary |
 Fragment sklepienia w kaplicy św. Barbary |
 Kolumna cnót |
 Kolumna przywar |
 Kostkowa głowica kolumny przywar |
 Późnoromański portal |
