Kaspar Hauser
Z Wikipedii
Kaspar Hauser / Casparus Hauser (ur. 30 kwietnia? 1812 - 17 grudnia 1833 w Ansbach, Frankonia) był znajdą o nieustalonej tożsamości, który 26 maja 1828 pojawił się w tajemniczych okolicznościach na ulicach Norymbergi, spekulowano o jego powiązaniach z wielkoksiążęcą dynastią badeńską. Postać ta, okrzyknięta "sierotą Europy", wzbudza zainteresowanie do dziś.
Spis treści |
[edytuj] Życie
26 maja 1828 na ulicach Norymbergi pojawił się chłopiec w wieku około 17 lat, miał na sobie chłopskie ubranie i poza paroma słowami nie potrafił mówić. Jedynymi przedmiotami świadczącymi o tożsamości znajdy były znalezione przy nim dwa listy. Autor pierwszego, zaadresowanego do kapitana Wesseniga z czwartego szwadronu szóstego regimentu kawalerii, prosił owego kapitana o wzięcie chłopca pod opiekę lub powieszenie go. Według drugiego znalezionego przy chłopcu listu, napisanego najprawdopodobniej przez matkę do jego poprzedniego opiekuna, urodził się on 30 kwietnia 1812.
Szewc Weissman zaprowadził chłopca do domu kapitana Wesseniga, tam wypytywany powtarzał on tylko Chcę być żołnierzem, jak mój ojciec i Koń! Koń!. Na kolejne pytania reagował płaczem i słowami Weiss nicht ("nie wiem"). Następnie zabrano go na komendę policji, gdzie napisał jedno nazwisko: Kaspar Hauser.
Kolejne dwa miesiące spędził Kaspar w miejskim więzieniu pod opieką strażnika Andreasa Hiltela. Odwiedzało go tam wielu ciekawskich, ku jego wyraźnej radości. Był w wieku o około 16 lat, ale miał dojrzałość psychiczną sześciolatka. Uśmiechał się, chodził jak małe dziecko i nie potrafił używać palców. Nie chciał jeść nic oprócz chleba i wody. Burmistrz Binder twierdził jednak, że chłopak obdarzony był doskonałą pamięcią, co jego zdaniem świadczyło o szlachetnym urodzeniu. Kaspar cierpiał też na powtarzające się ataki katalepsji i epilepsji. W końcu nauczył się mówić na tyle, że był w stanie opowiedzieć swoją historię.
Hauser twierdził, że przez większość życia przebywał w ciasnej ciemnej celi ze słomianym posłaniem, mając jako zabawkę drewnianego konika. Żywił się wyłącznie chlebem i wodą. Czasami podawano mu środek nasenny i wtedy ktoś zmieniał mu ubranie i strzygł go. Pierwszym człowiekiem, jakiego ujrzał, był mężczyzna, który nauczył go wypowiadać powtarzane przezeń zdanie: Chcę być żołnierzem, jak mój ojciec i pisać nazwisko Kaspar Hauser. Mężczyzna ten zawsze pilnował, aby Kaspar nie ujrzał nawet przypadkiem jego twarzy, a pewnego dnia wyprowadził go z celi na świat. Oszołomiony Kaspar zemdlał, a następną rzeczą, jaką pamiętał, był dzień, w którym pojawił się w Norymberdze.
Tajemniczym chłopcem zainteresowała się wkrótce cała Europa, odwiedzało go coraz więcej gości. Niektórzy uważali go za sprytnego oszusta, który po prostu udaje tępaka. Inni zaczęli łączyć go z rodziną Wielkiego Księcia Badenii, ze względu na pewne podobieństwo fizyczne. Jego rodzicami mieliby być Karol Ludwik, książę Badenii i jego żona Stefania, adoptowana córka Napoleona I. Ponieważ Karol Ludwik nie miał żyjącego męskiego potomstwa, tron objął jego stryj Ludwik I , ostatni z głównej linii rodu Zähringen.
Słynny prawnik Paul Johann Anselm Ritter von Feuerbach, prezes bawarskiego sądu apelacyjnego, zajął się sprawą Hausera. Oddano go pod opiekę Friedricha Daumera, który nauczył go czytać i pisać, poddał go kuracji homeopatycznej i zachęcił do pisania pamiętnika. W przyjaznym otoczeniu Hauser wprost rozkwitał.
17 października 1829 jakiś zakapturzony nieznajomy zaatakował Hausera siekierą, lecz zdołał go jedynie zranić w czoło. Zaalarmowani urzędnicy poprosili o ochronę policji dla Kaspara i przenieśli go w inne miejsce, pod opiekę Johanna Biberbacha, a sześć miesięcy później barona von Tuchera. Tucher znalazł Hauserowi zatrudnienie w charakterze kopisty w lokalnej kancelarii prawniczej. Próba zabójstwa wzmocniła jeszcze plotki dotyczące związków Hausera z domem badeńskim.
Hauserem zainteresował się również brytyjski szlachcic Filip Henryk, 4. Earl Stanhope, bratanek Pitta, który próbował uzyskać prawo opieki nad chłopcem. Przeniósł on Hausera do Ansbach, gdzie oddano go pod kuratelę Johana Georga Meyera. Stanhope szybko ogłosił, że Hauser pochodzi z Węgier i nie jest szlachetnie urodzony. Niektórzy historycy podejrzewają Stanhope’a o działania z niskich pobudek i o związki z dynastią badeńską.
14 grudnia 1833 Hausera zwabiono do ogrodów dworskich w Ansbach obietnicą, że dowie się czegoś o swoim pochodzeniu. Tam jakiś nieznajomy ugodził go nożem w pierś, przebijając płuco. Hauser zdołał wrócić do domu, lecz zmarł od odniesionej rany trzy dni później. Nie zidentyfikował napastnika. Podczas przeszukiwania parku, policja nie odnalazła narzędzia zbrodni. Znaleziono za to czarną portmonetkę z krótkim liścikiem następującej treści: "Hauser będzie w stanie powiedzieć wam, jak wyglądam, skąd pochodzę i kim jestem. Aby zaoszczędzić mu tego, sam to wyjawię. Jestem z … przy granicy z Bawarią … Nazywam się MLO". Stanhope i Meyer próbowali później twierdzić, że przyczyną śmierci Hausera było samobójstwo. Pochowano go na wiejskim cmentarzu, stawiając nagrobek, który głosił "Tu spoczywa Kaspar Hauser, zagadka swoich czasów. Narodził się w nieznanych okolicznościach, jego śmierć owiana jest tajemnicą". W Ansbach wzniesiono później pomnik poświęcony Kasparowi z napisem Hic occultus occulto occisus est ("Tutaj nieznany został zabity przez nieznanego").
[edytuj] Prawda i mit
[edytuj] Inspiracje artystyczne
Postać Kaspara zainspirowała szereg artystów. Paul Verlaine poświęcił mu wiersz "Kaspar Hauser śpiewa" zawarty w zbiorze poezji pt. Sagesse z 1880. W 1908 powstała powieść Jakuba Wassermanna pt. Kaspar Hauser czyli dziecię Europy ("Caspar Hauser oder Die Trägheit des Herzens").
W 1974 niemiecki reżyser Werner Herzog przeniósł na ekran historię Kaspara, kręcąc Zagadkę Kaspara Hausera (niem. tytuł oryginalny Jeder für sich und Gott gegen alle), w którym tytułową rolę zagrał Bruno S.. W 1993 powstała kolejna niemiecko-austriacka koprodukcja pt. Kaspar Hauser w reżyserii Petera Sehra. Kaspar Hauser był również jednym z pseudonimów artystycznych Kurta Tucholskiego.
W 1984 roku Grzegorz Ciechowski napisał piosenkę zatytułowaną "Kaspar Hauser".
